Suy Sinh Dục Thứ Phát Ở Nam Giới

---

Suy sinh dục thứ phát ở nam giới (Secondary Hypogonadism) là tình trạng khi cơ thể không sản xuất đủ hormone testosterone do sự suy giảm chức năng của vùng dưới đồi hoặc tuyến yên, hai cơ quan chính điều khiển quá trình sản xuất testosterone ở tinh hoàn. Điều này khác với suy sinh dục nguyên phát, nơi vấn đề nằm ở tinh hoàn. Suy sinh dục thứ phát có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng sinh lý, sinh sản và sức khỏe toàn diện của nam giới.

1. Nguyên nhân của suy sinh dục thứ phát

Nguyên nhân của suy sinh dục thứ phát nằm ở sự thiếu hoặc rối loạn của các hormone từ vùng dưới đồi và tuyến yên, ảnh hưởng đến sự kích thích tinh hoàn sản xuất testosterone. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Rối loạn vùng dưới đồi: Vùng dưới đồi tiết ra hormone giải phóng gonadotropin (GnRH), kích thích tuyến yên sản xuất các hormone luteinizing hormone (LH) và follicle-stimulating hormone (FSH), cần thiết cho việc sản xuất testosterone. Các rối loạn ở vùng dưới đồi như khối u, chấn thương, hoặc các bệnh lý nội tiết có thể gây ra sự suy giảm hoặc ngừng tiết GnRH, dẫn đến suy sinh dục.
• Rối loạn tuyến yên: Tuyến yên sản xuất LH và FSH, các hormone quan trọng để tinh hoàn sản xuất testosterone. Bất kỳ rối loạn nào ở tuyến yên, chẳng hạn như khối u tuyến yên, hội chứng Sheehan (thiếu máu tuyến yên sau sinh), hoặc chấn thương sọ não, đều có thể gây ra suy sinh dục thứ phát.
• Các bệnh lý mạn tính: Bệnh tiểu đường, béo phì, suy thận mạn tính, và hội chứng chuyển hóa đều có thể làm giảm sản xuất testosterone thông qua việc ảnh hưởng đến vùng dưới đồi và tuyến yên.
• Căng thẳng và lối sống không lành mạnh: Căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ, chế độ ăn kém dinh dưỡng, và sử dụng chất kích thích (rượu, thuốc lá, ma túy) có thể ảnh hưởng đến trục hạ đồi – tuyến yên – tinh hoàn, gây ra suy sinh dục thứ phát.
• Sử dụng steroid ngoại sinh: Sử dụng các loại thuốc steroid tổng hợp để tăng cường hiệu suất thể thao hoặc xây dựng cơ bắp có thể gây ra ức chế sản xuất testosterone tự nhiên, dẫn đến suy sinh dục thứ phát.

2. Triệu chứng của suy sinh dục thứ phát

Triệu chứng suy sinh dục thứ phát tương tự như suy sinh dục nguyên phát, do nồng độ testosterone trong máu giảm. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Giảm ham muốn tình dục: Testosterone là hormone quan trọng duy trì ham muốn tình dục ở nam giới. Khi thiếu testosterone, nam giới thường gặp giảm ham muốn hoặc rối loạn chức năng tình dục.
• Rối loạn cương dương: Sự suy giảm testosterone có thể dẫn đến tình trạng rối loạn cương dương, khó duy trì cương cứng trong quá trình quan hệ tình dục.
• Mệt mỏi và thiếu năng lượng: Testosterone có vai trò trong việc duy trì mức năng lượng. Nam giới bị suy sinh dục thường cảm thấy mệt mỏi và không có động lực hoạt động.
• Giảm khối lượng cơ: Testosterone thúc đẩy sự phát triển cơ bắp. Sự thiếu hụt hormone này có thể dẫn đến giảm khối lượng cơ và tăng mỡ bụng.
• Suy giảm mật độ xương: Testosterone cũng giúp duy trì sức mạnh của xương. Thiếu testosterone kéo dài có thể dẫn đến loãng xương và tăng nguy cơ gãy xương.
• Trầm cảm và lo âu: Sự suy giảm testosterone có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và gây ra các triệu chứng tâm lý như trầm cảm, lo âu, và giảm tự tin.

3. Chẩn đoán suy sinh dục thứ phát

Chẩn đoán suy sinh dục thứ phát thường dựa trên xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ testosterone cũng như hormone LH và FSH:

• Xét nghiệm testosterone: Đo nồng độ testosterone trong máu, thường vào buổi sáng khi mức hormone cao nhất.
• Xét nghiệm LH và FSH: Nếu LH và FSH thấp cùng với testosterone thấp, điều này cho thấy suy sinh dục thứ phát do rối loạn vùng dưới đồi hoặc tuyến yên.
• Xét nghiệm hình ảnh: Chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể được thực hiện để kiểm tra vùng dưới đồi và tuyến yên, nhằm phát hiện các bất thường như khối u.

4. Điều trị suy sinh dục thứ phát

Điều trị suy sinh dục thứ phát thường bao gồm các phương pháp giúp khôi phục mức testosterone trong cơ thể và điều trị nguyên nhân cơ bản của tình trạng này.

• Liệu pháp thay thế testosterone (TRT): Liệu pháp thay thế testosterone thường được sử dụng để cung cấp testosterone từ bên ngoài, giúp cải thiện các triệu chứng như giảm ham muốn tình dục, mệt mỏi, và rối loạn cương dương. Testosterone có thể được bổ sung qua tiêm, miếng dán, gel hoặc viên uống.
• Điều trị nguyên nhân gốc rễ: Nếu suy sinh dục thứ phát do khối u tuyến yên hoặc các rối loạn nội tiết khác, điều trị cần tập trung vào việc loại bỏ nguyên nhân gây bệnh, chẳng hạn như phẫu thuật khối u hoặc dùng thuốc cân bằng hormone.
• Thay đổi lối sống: Cải thiện chế độ dinh dưỡng, giảm cân, tập thể dục thường xuyên, và kiểm soát căng thẳng có thể giúp khôi phục chức năng của vùng dưới đồi và tuyến yên, từ đó cải thiện mức testosterone tự nhiên.

5. Biến chứng của suy sinh dục thứ phát

Nếu không được điều trị, suy sinh dục thứ phát có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Vô sinh: Do tinh hoàn không được kích thích sản xuất tinh trùng, nam giới có thể gặp tình trạng vô sinh.
• Loãng xương: Thiếu testosterone kéo dài có thể dẫn đến giảm mật độ xương, làm tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng tâm lý như trầm cảm, lo âu và mất tự tin có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.

Kết luận

Suy sinh dục thứ phát là một tình trạng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh lý và tổng quát của nam giới, nhưng có thể được điều trị hiệu quả. Việc nhận biết các triệu chứng sớm và điều trị kịp thời không chỉ giúp nam giới cải thiện sức khỏe tình dục mà còn duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn. Đối với những trường hợp do rối loạn vùng dưới đồi hoặc tuyến yên, việc can thiệp sớm sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Tài liệu tham khảo

1. Bhasin, S., Brito, J. P., Cunningham, G. R., Hayes, F. J., Hodis, H. N., Matsumoto, A. M., … & Yialamas, M. A. (2018). Testosterone therapy in men with hypogonadism: an Endocrine Society clinical practice guideline. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 103(5), 1715-1744.
2. Huhtaniemi, I., & Tajar, A. (2015). Hypogonadism. Encyclopedia of Endocrine Diseases.
3. Saad, F., & Gooren, L. (2008). Hypogonadism in men with erectile dysfunction: An important contributing factor. International Journal of Impotence Research, 20(2), 160-174.

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:

• Suy Sinh Dục Khởi Phát Sớm Ở Nam Giới
• Suy Sinh Dục Nguyên Phát Ở Nam Giới