Mô Hình PERMA Trong Tâm Lý Học Tích Cực

---

Mô hình PERMA, được phát triển bởi nhà tâm lý học Martin Seligman, là một khung lý thuyết quan trọng trong tâm lý học tích cực nhằm giúp con người đạt được cuộc sống hạnh phúc và ý nghĩa hơn. Được giới thiệu lần đầu tiên trong cuốn sách Flourish (2011) của Seligman, mô hình PERMA đã trở thành một công cụ phổ biến trong nghiên cứu và thực hành tâm lý, đặc biệt trong việc phát triển sức khỏe tâm lý, cải thiện động lực và chất lượng cuộc sống.

1. Cấu trúc của mô hình PERMA

PERMA là một mô hình được xây dựng từ năm yếu tố then chốt góp phần vào hạnh phúc và sự phát triển toàn diện của con người. Từ “PERMA” là viết tắt của các yếu tố:

1. P (Positive Emotion) – Cảm xúc tích cực: Đây là khả năng trải nghiệm và gia tăng các cảm xúc tích cực như niềm vui, sự hứng thú, lòng biết ơn và sự mãn nguyện. Cảm xúc tích cực không chỉ cải thiện tâm trạng mà còn giúp con người xây dựng các mối quan hệ và nâng cao sức khỏe tinh thần.
2. E (Engagement) – Sự gắn kết: Sự gắn kết xảy ra khi con người hòa mình vào các hoạt động mà họ yêu thích và cảm thấy có giá trị. Điều này thường liên quan đến trạng thái “dòng chảy” (flow), khi cá nhân hoàn toàn tập trung và mất ý thức về thời gian trong khi thực hiện các hoạt động ý nghĩa.
3. R (Relationships) – Các mối quan hệ: Mối quan hệ tích cực với gia đình, bạn bè, và cộng đồng là yếu tố then chốt của hạnh phúc. Con người là sinh vật xã hội, và sự kết nối giúp họ cảm thấy an toàn, được chia sẻ và hỗ trợ.
4. M (Meaning) – Ý nghĩa: Sống có ý nghĩa, theo Seligman, là tìm thấy mục đích và giá trị lớn lao trong cuộc sống. Ý nghĩa là động lực giúp cá nhân vượt qua khó khăn và gắn bó với mục tiêu dài hạn, cho phép họ cảm thấy rằng cuộc sống của mình có giá trị và đáng sống.
5. A (Accomplishment) – Thành tựu: Thành tựu là cảm giác thỏa mãn khi hoàn thành các mục tiêu quan trọng hoặc đạt được những thành quả cá nhân. Điều này thúc đẩy động lực và giúp con người cảm thấy tự tin, hài lòng về bản thân.

2. Ứng dụng của mô hình PERMA trong cuộc sống

Mô hình PERMA đã được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nhằm cải thiện sức khỏe tinh thần, nâng cao hiệu suất và thúc đẩy hạnh phúc:

• Giáo dục: Mô hình PERMA đã được áp dụng trong các trường học để thúc đẩy cảm giác hạnh phúc và phát triển toàn diện của học sinh. Một số chương trình đã khuyến khích học sinh trải nghiệm các cảm xúc tích cực, gắn kết vào học tập và phát triển các mối quan hệ tích cực. Nghiên cứu của Noble và McGrath (2015) trên tạp chí Educational Psychology cho thấy rằng việc áp dụng PERMA giúp học sinh cải thiện kỹ năng xã hội và phát triển cảm xúc.
• Công việc và tổ chức: Trong môi trường làm việc, mô hình PERMA được sử dụng để cải thiện động lực và gắn kết của nhân viên. Các tổ chức có thể tạo điều kiện để nhân viên phát triển cảm xúc tích cực, xây dựng mối quan hệ lành mạnh, và tạo điều kiện cho họ đạt được thành tựu. Hone và cộng sự (2015), công bố trên Journal of Positive Psychology, cho thấy rằng nhân viên làm việc trong môi trường khuyến khích các yếu tố của PERMA có mức độ hài lòng cao và cam kết lâu dài hơn.
• Tâm lý học lâm sàng: Mô hình PERMA được ứng dụng trong các liệu pháp trị liệu tâm lý nhằm giúp bệnh nhân cải thiện sức khỏe tinh thần. PERMA giúp bệnh nhân tập trung vào các yếu tố tích cực trong cuộc sống, giảm thiểu các triệu chứng trầm cảm và lo âu. Theo Forgeard và cộng sự (2011) trên American Psychologist, mô hình này có thể giúp bệnh nhân xây dựng các kỹ năng cảm xúc và phát triển sự gắn kết lâu dài.

3. Ưu điểm của mô hình PERMA

Mô hình PERMA mang đến nhiều ưu điểm trong việc xây dựng hạnh phúc và ý nghĩa cuộc sống:

• Tính toàn diện: PERMA không chỉ tập trung vào cảm xúc mà còn chú trọng đến sự gắn kết, các mối quan hệ, ý nghĩa và thành tựu – giúp con người phát triển toàn diện về tâm lý và tinh thần.
• Dễ dàng áp dụng: Các yếu tố trong PERMA có thể được áp dụng linh hoạt trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ cá nhân, giáo dục, công việc, đến các lĩnh vực sức khỏe tinh thần.
• Cơ sở khoa học: PERMA được phát triển dựa trên nhiều nghiên cứu khoa học về tâm lý tích cực, cung cấp cơ sở lý thuyết vững chắc và được nhiều chuyên gia công nhận.

4. Hạn chế của mô hình PERMA

Mặc dù mang đến nhiều lợi ích, mô hình PERMA cũng tồn tại một số hạn chế:

• Thiếu sự tương tác giữa các yếu tố: PERMA được chia thành năm yếu tố riêng biệt, nhưng mô hình này chưa giải thích rõ ràng cách mà các yếu tố này tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau.
• Khó định lượng và đánh giá: Mặc dù các yếu tố của PERMA có thể nhận diện dễ dàng, việc đo lường và đánh giá mức độ của từng yếu tố vẫn gặp nhiều khó khăn trong nghiên cứu thực tiễn.

Kết luận

Mô hình PERMA là một công cụ mạnh mẽ trong tâm lý học tích cực, giúp cá nhân và tổ chức xây dựng và duy trì hạnh phúc bền vững. Việc áp dụng mô hình PERMA trong cuộc sống không chỉ giúp tăng cường sức khỏe tinh thần mà còn tạo động lực, cải thiện chất lượng cuộc sống và thúc đẩy sự phát triển cá nhân. Đối với các nhà nghiên cứu và chuyên gia tâm lý, mô hình này cung cấp một khung lý thuyết để phát triển các phương pháp hỗ trợ con người đạt được cuộc sống ý nghĩa và thịnh vượng.

Tài liệu tham khảo

1. Forgeard, M. J. C., Jayawickreme, E., Kern, M. L., & Seligman, M. E. P. (2011). “Doing the right thing: Measuring wellbeing for public policy.” American Psychologist, 66(8), 765-774.
2. Hone, L. C., Jarden, A., Duncan, S., & Schofield, G. M. (2015). “Evaluating PERMA for its impact on organizational wellbeing.” Journal of Positive Psychology, 10(3), 262-280.
3. Noble, T., & McGrath, H. (2015). “Prosper: A new framework for positive education.” Educational Psychology, 35(4), 469-486.
4. Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-being. Free Press.