Bệnh Lý Tuyến Giáp Ảnh Hưởng Đến Sức Khỏe Sinh Lý Nam Giới

---

Tuyến giáp (thyroid gland) là tuyến nội tiết có hình con bướm nằm phía trước cổ, giữ vai trò quan trọng trong việc điều hòa chuyển hóa, thân nhiệt và hoạt động của nhiều cơ quan. Dù thường gắn với bệnh lý ở nữ giới, nhưng các rối loạn chức năng tuyến giáp cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh lý nam giới, từ ham muốn tình dục (libido), chức năng cương (erectile function), đến chất lượng tinh trùng (sperm quality).

Tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, TS.BS.CKII Trà Anh Duy cho biết: “Chúng tôi từng tiếp nhận nhiều ca rối loạn sinh lý nam mà nguyên nhân không đến từ testosterone thấp hay bệnh mạn tính, mà là rối loạn tuyến giáp. Khi tuyến giáp mất cân bằng, hệ thống nội tiết sinh dục cũng bị ảnh hưởng theo cách rất âm thầm nhưng rõ rệt.”

1. Vai trò của tuyến giáp trong điều hòa chức năng sinh lý nam

Hormone tuyến giáp chính là thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3), có vai trò điều tiết quá trình chuyển hóa cơ bản, điều hòa năng lượng và hỗ trợ hoạt động của tuyến yên (pituitary gland). Tuyến yên lại kiểm soát sự tiết của hormone luteinizing hormone (LH) và follicle-stimulating hormone (FSH) – hai hormone chịu trách nhiệm kích thích tế bào Leydig sản xuất testosterone và tế bào Sertoli hỗ trợ sinh tinh.

Khi chức năng tuyến giáp rối loạn – như cường giáp (hyperthyroidism) hoặc suy giáp (hypothyroidism) – quá trình này bị ảnh hưởng, kéo theo sự rối loạn toàn hệ thống sinh dục nam.

Theo nghiên cứu của Carani và cộng sự (2005) công bố trên Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 64% nam giới bị cường giáp có rối loạn xuất tinh (bao gồm xuất tinh sớm), trong khi 59% nam giới suy giáp có rối loạn cương dương.

2. Suy giáp và ảnh hưởng đến sinh lý nam giới

Suy giáp là tình trạng tuyến giáp sản xuất không đủ hormone, thường gặp trong viêm tuyến giáp Hashimoto, sau phẫu thuật tuyến giáp hoặc do thiếu iod. Các triệu chứng gồm mệt mỏi, tăng cân, lạnh, trầm cảm, và đặc biệt là giảm ham muốn và rối loạn cương.

Nghiên cứu của Krassas và cộng sự (2008) đăng trên Thyroid ghi nhận: nam giới suy giáp có nồng độ testosterone tự do thấp hơn trung bình, giảm ham muốn tình dục và mật độ tinh trùng giảm rõ rệt[2]. Cơ chế có thể do TSH cao ức chế tuyến yên – vùng dưới đồi, làm giảm hoạt động của trục HPG (hypothalamic-pituitary-gonadal axis).

3. Cường giáp và tác động đến chức năng tình dục

Cường giáp khiến chuyển hóa tăng quá mức, gây hồi hộp, sút cân, run tay, mất ngủ và dễ cáu gắt. Ở nam giới, tình trạng này còn dẫn đến xuất tinh sớm, giảm tần suất cương tự nhiên và ảnh hưởng đến khả năng đạt cực khoái.

Theo nghiên cứu của Carani và cộng sự nói trên, sau khi điều trị ổn định cường giáp, có đến 77% bệnh nhân cải thiện chức năng tình dục, cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa hormone tuyến giáp và hệ sinh dục nam.

Ngoài ra, cường giáp kéo dài còn có thể làm tăng chuyển hóa testosterone thành estradiol, gây mất cân bằng T/E (testosterone/estradiol ratio), từ đó làm giảm hiệu quả của testosterone nội sinh.

4. Trường hợp lâm sàng 1: Rối loạn cương do suy giáp không phát hiện

Anh M.T., 41 tuổi, đến khám tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health vì rối loạn cương dương kéo dài hơn 6 tháng. Anh mô tả mất ham muốn, dễ mệt mỏi, ngủ nhiều và khó tập trung. Xét nghiệm ban đầu cho thấy testosterone ở ngưỡng thấp. TS.BS.CK2 Trà Anh Duy chỉ định thêm xét nghiệm TSH và FT4 – kết quả: TSH tăng cao (9.3 mIU/L), FT4 thấp.

Chẩn đoán: suy giáp tiềm ẩn. Sau 3 tháng điều trị thay thế hormone tuyến giáp bằng levothyroxine, tình trạng mệt mỏi và ham muốn cải thiện rõ. Kết hợp thêm hỗ trợ liệu pháp PDE5i, anh đã lấy lại khả năng cương dương ổn định và tinh thần tích cực hơn trong đời sống tình dục.

5. Trường hợp lâm sàng 2: Xuất tinh sớm do cường giáp

Anh N.V.H, 29 tuổi, chưa lập gia đình, đến khám vì tình trạng xuất tinh sớm không rõ nguyên nhân, kéo dài suốt 4 tháng. Anh không bị stress, không dùng chất kích thích, ăn uống điều độ. Qua khai thác bệnh sử, ghi nhận anh sút cân 4kg trong 3 tháng gần nhất, hay hồi hộp và khó ngủ.

TS.BS.CKII Trà Anh Duy cho chỉ định xét nghiệm nội tiết và tuyến giáp – kết quả FT4 tăng cao, TSH thấp. Chẩn đoán: cường giáp. Sau khi phối hợp với chuyên khoa nội tiết để điều trị ổn định hormone tuyến giáp, thời gian xuất tinh cải thiện rõ rệt, tinh thần thoải mái hơn và thời gian quan hệ tăng gấp đôi sau 6 tuần.

6. Tuyến giáp và chất lượng tinh trùng

Các hormone tuyến giáp không chỉ ảnh hưởng đến testosterone và ham muốn, mà còn điều hòa quá trình sinh tinh. Thiếu hoặc thừa hormone tuyến giáp đều ảnh hưởng đến số lượng, khả năng di động và hình dạng tinh trùng (sperm morphology).

Nghiên cứu của Wagner và cộng sự (2018) công bố trên Andrology cho thấy nam giới bị suy giáp có nồng độ FSH tăng, mật độ tinh trùng và khả năng di chuyển của tinh trùng giảm đáng kể so với nhóm chứng khỏe mạnh[3]. Tình trạng này có thể phục hồi một phần sau khi điều trị nội tiết ổn định.

7. Khuyến nghị và hướng điều trị

Việc chẩn đoán bệnh lý tuyến giáp ở nam giới cần được xem xét như một phần của đánh giá toàn diện trong các ca rối loạn tình dục không rõ nguyên nhân. Các xét nghiệm TSH, FT4 và đôi khi cả anti-TPO nên được thực hiện cùng với testosterone, FSH, LH.

Về điều trị:

• Với suy giáp: sử dụng levothyroxine, điều chỉnh liều theo TSH
• Với cường giáp: sử dụng thuốc kháng giáp như methimazole hoặc PTU, phối hợp với nội khoa chuyên sâu
• Hỗ trợ PDE5i hoặc liệu pháp hormone nếu có thiếu hụt testosterone
• Tư vấn tâm lý nếu có yếu tố trầm cảm đi kèm

Điều quan trọng là phát hiện sớm và phối hợp liên chuyên khoa giữa nam học và nội tiết để đạt hiệu quả tối ưu.

Tài liệu tham khảo

1. Carani, C., et al. (2005). Multicenter study on the prevalence of sexual symptoms in male patients with hyperthyroidism and hypothyroidism. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 90(12), 6472–6479.
2. Krassas, G. E., et al. (2008). Thyroid disease and male reproductive function. Thyroid, 18(2), 125–133.
3. Wagner, M. S., et al. (2018). Effects of thyroid hormones on Sertoli cells and spermatogenesis. Andrology, 6(5), 748–758.