Hiện Tượng Hồng Tỷ Nam Kinh Dưới Góc Nhìn Tâm Lý Học Giới Tính

---

Tháng 7 năm 2025, vụ việc “Hồng tỷ Nam Kinh” đã khiến dư luận Trung Quốc và quốc tế chấn động: một người đàn ông họ Jiao, 38 tuổi, sống tại thành phố Nam Kinh, đã giả dạng phụ nữ suốt nhiều năm, sử dụng giọng nói nữ và hình ảnh ảo để thiết lập mối quan hệ tình cảm – tình dục với hơn 1.600 nam giới. Trong các cuộc gặp, Jiao không đòi hỏi tiền bạc hay quà cáp đắt tiền – trái lại, người gặp chỉ cần mang theo những món đơn giản như trái cây, sữa, giấy vệ sinh.

Ảnh minh họa

Dưới góc nhìn tâm lý học giới tính (gender psychology), đây không chỉ là vụ lừa đảo tình dục cá nhân, mà còn là biểu hiện đa tầng của sự lệch chuẩn trong hành vi giới, cấu trúc xã hội về giới, sự bất bình đẳng trong biểu hiện cảm xúc và nỗi xấu hổ của nam giới trong vai trò nạn nhân.

1. Giới tính như một cấu trúc xã hội

Giới tính trong tâm lý học hiện đại không đơn thuần là yếu tố sinh học (nam – nữ) mà còn là một kết quả của quá trình học tập và xã hội hóa. Nhà nghiên cứu Judith Butler (1990) khẳng định trong Gender Trouble rằng: giới là một quá trình “trình diễn” (gender performance) – nghĩa là con người học cách hành xử theo vai trò giới được xã hội kỳ vọng.

Trường hợp của Jiao là ví dụ điển hình cho “trình diễn giới tính” – khi một người đàn ông giả dạng phụ nữ không vì bản dạng giới thật sự (transgender) mà vì mục đích thao túng cảm xúc – tình dục. Điều đáng nói, sự trình diễn này lại được tiếp nhận và tin tưởng bởi hàng nghìn người đàn ông – đặt ra câu hỏi: tại sao hình ảnh “người phụ nữ dịu dàng, không đòi hỏi, dễ mến” lại có sức hút mạnh mẽ như vậy?

3. Hypergamy, mất cân bằng giới tính và thị trường hẹn hò

Trung Quốc là một trong những quốc gia có tỷ lệ chênh lệch giới tính lớn nhất thế giới. Theo báo cáo của China Power (2021), có hơn 30 triệu nam giới Trung Quốc sẽ không thể tìm được bạn đời vì hậu quả của chính sách một con và văn hóa trọng nam.

Trong thị trường hẹn hò hiện nay, phụ nữ thường có vị thế chọn lọc cao hơn. Họ có xu hướng tìm kiếm nam giới có tài chính tốt, nhà cửa, sự nghiệp vững vàng – hiện tượng này được gọi là hypergamy (tâm lý lựa chọn bạn đời “vượt lên” về mặt xã hội).

Ngược lại, nhiều nam giới trẻ, đặc biệt từ nông thôn hoặc tầng lớp trung lưu – thấp – cảm thấy bị loại khỏi “trò chơi hẹn hò”. Trong bối cảnh đó, việc một “phụ nữ” (thực chất là Jiao) không đòi hỏi tài sản, chỉ cần sự quan tâm đơn giản, bỗng trở nên cực kỳ hấp dẫn.

Đây là hiệu ứng tương phản xã hội học (social contrast effect): khi đa số trải nghiệm hẹn hò khiến họ cảm thấy thất bại, một “đối tượng tưởng như không kỳ vọng gì” sẽ được lý tưởng hóa.

4. Tâm lý nam giới: Nhu cầu được công nhận và sự xấu hổ giới tính

Trong các lý thuyết về giới, nam giới thường được kỳ vọng là người “chủ động”, mạnh mẽ, kiểm soát tình cảm và tình dục. Tuy nhiên, tâm lý nam giới hiện đại đang thay đổi: nhiều người cảm thấy bị áp lực, cô đơn và cần được kết nối cảm xúc.

Theo Baumeister & Vohs (2004), quan hệ tình dục trong xã hội thường được xem là “nguồn tài nguyên” mà phụ nữ kiểm soát – vì vậy, sự chủ động từ phía “người nữ” (dù giả mạo) trở thành một tín hiệu quý giá với nam giới.

Hơn nữa, các hành vi như: gửi tin nhắn quan tâm, gọi “chồng yêu”, gợi ý thân mật nhưng không lộ diện… kích hoạt trong nam giới kỳ vọng được công nhận. Khi đã đầu tư thời gian, cảm xúc, công sức (mua quà nhỏ, đi gặp gỡ), họ dễ rơi vào hiệu ứng cam kết tăng dần (sunk cost fallacy), không muốn dừng lại giữa chừng.

Tuy nhiên, sau khi biết sự thật, nỗi xấu hổ giới tính (gender shame) lại ngăn cản họ tố giác. Theo nghiên cứu của Sleath & Bull (2010) công bố trên Psychology, Crime & Law, nam giới là nhóm ít trình báo khi là nạn nhân của lạm dụng tình dục, chủ yếu vì sợ mất thể diện, bị chế giễu về khuynh hướng hoặc bản dạng giới.

5. “Quà nhỏ” – công cụ thao túng giới tính

Một điểm then chốt trong vụ việc là: Jiao không đòi hỏi vật chất lớn, chỉ yêu cầu “món quà nhỏ như hộp sữa, trái cây, giấy vệ sinh”. Nghe qua tưởng như không đáng kể, nhưng trong tâm lý học giới, đây là chiến lược làm đảo ngược vị thế quyền lực giới.

Phụ nữ trong xã hội Trung Quốc hiện đại thường bị quy kết là “thực dụng”, “đào mỏ” – dù thực tế không phải vậy. Jiao – với hình ảnh “phụ nữ hiền lành, không cần gì” – tái dựng hình mẫu lý tưởng trong tâm trí đàn ông: một người phụ nữ truyền thống, dễ gần, không đánh giá hay đòi hỏi.

Món quà nhỏ lúc này có vai trò:

• Ký hiệu hóa mối quan hệ: người tặng tin rằng họ đã “đầu tư” và đang được đón nhận.
• Tạo cảm giác chủ động ngược lại: nam giới được cảm thấy mình “cho” chứ không bị “xin”.
• Làm dịu đi nghi ngờ: vì một người lừa đảo thường bị cho là sẽ đòi tiền – còn đây chỉ là… trái cây.

Đây là một chiến lược giới hiệu quả: vừa hợp lý với hình mẫu nữ truyền thống, vừa đánh trúng vào tâm lý tự tôn và kỳ vọng của nam giới đang cô đơn.

6. Giới và sự im lặng của nạn nhân

Sau khi sự việc bị phanh phui, rất nhiều người thắc mắc: tại sao không ai tố giác Jiao sớm hơn? Sự thật là: các nạn nhân phần lớn là đàn ông trẻ, không dám đối mặt với sự thật mình bị “lừa tình bởi một người đàn ông khác”.

Ở đây, định kiến giới thể hiện rất rõ:

• “Đàn ông thì phải mạnh mẽ, làm sao bị lừa?”
• “Mày là đàn ông, mày bị dụ à?”
• “Có phải mày bị gay không?”

Hệ quả là nạn nhân tự bịt miệng chính mình vì sợ bị tổn thương lần thứ hai. Chính vì vậy, nhiều người chỉ “im lặng biến mất” sau cuộc gặp đầu tiên với Jiao, không dám nói ra, không dám kể lại.

Sự thiếu không gian an toàn về giới cho nam giới trong xã hội hiện tại là một phần nguyên nhân khiến vụ việc kéo dài nhiều năm mà không bị phát hiện.

7. Vai trò của truyền thông và định kiến tái sản xuất

Sau vụ việc, hình ảnh “Hồng tỷ” lan truyền khắp mạng xã hội: các đoạn video chế, cosplay, bình luận châm biếm… xuất hiện tràn lan. Một lần nữa, đây là biểu hiện của hiện tượng tái sản xuất định kiến giới trong văn hóa số.

Theo Judith Butler (1990), giới không phải là thứ cố định mà là thứ được biểu diễn lặp lại thông qua hành vi, ngôn ngữ, biểu tượng. Khi cư dân mạng gán cho “Hồng tỷ” là hình mẫu “gái ngoan, giản dị, được nhiều trai mê” – vô tình họ củng cố khuôn mẫu cổ điển của giới nữ.

Còn nam giới – thay vì được đồng cảm – thì trở thành đối tượng bị giễu nhại, chế giễu, khiến nạn nhân tiếp tục bị tổn thương lần nữa.

Kết luận

Hiện tượng “Hồng tỷ Nam Kinh” là một trường hợp độc đáo nhưng cũng rất điển hình để nhìn lại vai trò của giới tính trong xã hội hiện đại:

• Giới không chỉ là sinh học, mà là một màn trình diễn xã hội, nơi mọi người đều cố gắng phù hợp với kỳ vọng.
• Nam giới, dù được cho là nhóm mạnh mẽ, cũng rất dễ tổn thương khi thiếu kết nối cảm xúc, bị áp lực xã hội và không có cơ chế hỗ trợ.
• Các bản dạng giới có thể bị thao túng, lợi dụng và tái hiện lại qua công cụ kỹ thuật số, khiến nạn nhân khó phát hiện và dễ bị đổ lỗi.
• Truyền thông, nếu thiếu tỉnh táo, dễ trở thành công cụ tái sản xuất định kiến, hơn là làm sáng tỏ sự thật.

Chúng ta cần một cách nhìn mới về giới tính – không phải là cái nhãn gắn sẵn từ khi sinh ra, mà là trải nghiệm sống động, dễ bị tổn thương và cần được bảo vệ, bất kể là nam hay nữ.

Tài liệu tham khảo

• Butler, J. (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. Routledge.
• Baumeister, R. F., & Vohs, K. D. (2004). “Sexual economics: Sex as female resource for social exchange.” Review of General Psychology, 8(4), 339–363.
• Hancock, J. T., et al. (2007). “The truth about lying in online dating profiles.” Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 78–102.
• Sleath, E., & Bull, R. (2010). “Male rape victim blaming.” Psychology, Crime & Law, 16(7), 563–580.
• China Power (2021). “How is China’s gender imbalance affecting its society?” Center for Strategic and International Studies.