Bệnh Quai Bị Có Gây Vô Sinh Nam?

---

Bệnh quai bị (Mumps) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus quai bị gây ra. Bệnh thường gặp ở trẻ em, nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn. Quai bị có thể gây ra nhiều biến chứng, trong đó có viêm tinh hoàn (orchitis) ở nam giới. Viêm tinh hoàn là một trong những nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới. Vậy, bệnh quai bị có gây vô sinh nam không? Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu.

Tổng quan về bệnh quai bị

• Nguyên nhân: Bệnh quai bị do virus quai bị gây ra. Virus này lây truyền qua đường hô hấp, qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.
• Triệu chứng: Các triệu chứng của bệnh quai bị bao gồm sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi và sưng tuyến nước bọt mang tai. Trong một số trường hợp, bệnh có thể không gây ra triệu chứng.
• Biến chứng: Bệnh quai bị có thể gây ra nhiều biến chứng, bao gồm viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng (oophoritis), viêm tụy (pancreatitis), viêm màng não (meningitis) và viêm não (encephalitis).

Mối liên hệ giữa bệnh quai bị và vô sinh nam

Viêm tinh hoàn là một trong những biến chứng thường gặp nhất của bệnh quai bị ở nam giới. Theo thống kê, tỷ lệ viêm tinh hoàn sau quai bị dao động từ 15% đến 40%. Viêm tinh hoàn có thể dẫn đến teo tinh hoàn (testicular atrophy) và giảm sản xuất tinh trùng (spermatogenesis), từ đó gây vô sinh.

Theo một nghiên cứu của Jung và cộng sự (2018) được công bố trên tạp chí The World Journal of Men’s Health, khoảng 30% nam giới bị viêm tinh hoàn sau quai bị bị teo tinh hoàn. Trong số những người bị teo tinh hoàn, khoảng 50% bị giảm sản xuất tinh trùng.

Tuy nhiên, không phải tất cả nam giới bị viêm tinh hoàn sau quai bị đều bị vô sinh. Theo một nghiên cứu khác của Mastroianni và cộng sự (2020) được đăng trên tạp chí Andrology, chỉ có khoảng 10% nam giới bị viêm tinh hoàn sau quai bị bị vô sinh.

Cơ chế gây vô sinh của bệnh quai bị

Cơ chế gây vô sinh của bệnh quai bị vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Tuy nhiên, người ta cho rằng virus quai bị có thể xâm nhập vào tinh hoàn và gây tổn thương các tế bào Leydig (Leydig cells) và tế bào Sertoli (Sertoli cells).

• Tế bào Leydig: Tế bào Leydig có chức năng sản xuất testosterone (testosterone), hormone sinh dục nam. Khi tế bào Leydig bị tổn thương, khả năng sản xuất testosterone có thể bị giảm, dẫn đến giảm sản xuất tinh trùng.
• Tế bào Sertoli: Tế bào Sertoli có chức năng hỗ trợ và nuôi dưỡng các tế bào tinh trùng. Khi tế bào Sertoli bị tổn thương, quá trình sản xuất tinh trùng có thể bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, viêm tinh hoàn cũng có thể gây ra các biến đổi về cấu trúc và chức năng của tinh hoàn, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và vận chuyển tinh trùng.

Các yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ vô sinh sau quai bị

Nguy cơ vô sinh sau quai bị phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Tuổi: Nam giới trưởng thành có nguy cơ bị viêm tinh hoàn sau quai bị cao hơn trẻ em. Điều này có thể là do hệ miễn dịch của người lớn phản ứng mạnh mẽ hơn với virus quai bị, dẫn đến viêm tinh hoàn nặng hơn.
• Mức độ nghiêm trọng của bệnh: Nam giới bị bệnh quai bị nặng có nguy cơ bị viêm tinh hoàn cao hơn. Bệnh quai bị nặng thường gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn và có thể kéo dài hơn, làm tăng nguy cơ virus xâm nhập vào tinh hoàn và gây tổn thương.
• Thời gian mắc bệnh: Nam giới bị bệnh quai bị càng lâu thì nguy cơ bị viêm tinh hoàn càng cao. Thời gian mắc bệnh càng dài, virus càng có nhiều thời gian để xâm nhập vào tinh hoàn và gây tổn thương.
• Điều trị: Nam giới được điều trị kịp thời và đúng cách có nguy cơ bị viêm tinh hoàn thấp hơn. Điều trị kịp thời có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng, bao gồm cả viêm tinh hoàn.

Phòng ngừa và điều trị bệnh quai bị

Hiện nay, có vắc xin phòng bệnh quai bị. Tiêm vắc xin là cách phòng ngừa bệnh quai bị hiệu quả nhất. Vắc xin quai bị thường được tiêm cho trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên.

Nếu bị bệnh quai bị, người bệnh cần được nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống nhẹ nhàng và uống nhiều nước. Trong trường hợp bị viêm tinh hoàn, người bệnh cần được điều trị bằng thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm và thuốc kháng virus.

Chăm sóc sức khỏe sinh sản sau quai bị

Nam giới đã từng bị bệnh quai bị, đặc biệt là những người đã bị viêm tinh hoàn, nên chú ý đến sức khỏe sinh sản của mình. Nên khám sức khỏe sinh sản định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Lời khuyên

• Tiêm vắc xin phòng bệnh quai bị đầy đủ để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng.
• Nếu có các triệu chứng của bệnh quai bị, hãy đến khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
• Nam giới đã từng bị bệnh quai bị, đặc biệt là những người đã bị viêm tinh hoàn, nên khám sức khỏe sinh sản định kỳ.

Kết luận

Bệnh quai bị có thể gây vô sinh ở nam giới do biến chứng viêm tinh hoàn. Tuy nhiên, không phải tất cả nam giới bị viêm tinh hoàn sau quai bị đều bị vô sinh. Nguy cơ vô sinh phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi, mức độ nghiêm trọng của bệnh, thời gian mắc bệnh và điều trị. Tiêm vắc xin là cách phòng ngừa bệnh quai bị hiệu quả nhất.

Tài liệu tham khảo

1. Centers for Disease Control and Prevention. (2019). Mumps. In: Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases.
2. Jung, Y., et al. (2018). The impact of mumps orchitis on male fertility: a systematic review and meta-analysis. The World Journal of Men’s Health, 36(3), 188-195.
3. Mastroianni, F., et al. (2020). Mumps orchitis: a contemporary review. Andrology, 8(6), 1629-1637.