Biến Đổi Ở Ngực (Vú) Người Chuyển Giới Nữ (MTF) Khi Sử Dụng Hormone

---

Việc điều trị bằng liệu pháp hormone (hormone replacement therapy – HRT) là một phần quan trọng trong quá trình chuyển giới nữ (male-to-female – MTF). Một trong những thay đổi sinh lý rõ rệt nhất mà nhiều người chuyển giới nữ mong muốn là sự phát triển mô vú (breast tissue), giúp cơ thể phù hợp hơn với bản dạng giới của họ. Biến đổi ở ngực dưới tác động của hormone không chỉ liên quan đến sự phát triển tuyến vú mà còn ảnh hưởng đến mật độ mô mỡ, cấu trúc mô liên kết và nguy cơ mắc một số bệnh lý liên quan đến vú.

1. Cơ Chế Phát Triển Tuyến Vú Khi Sử Dụng Hormone

Sự phát triển tuyến vú ở người chuyển giới nữ chủ yếu được kích thích bởi estrogen, hormone chịu trách nhiệm chính trong việc tạo hình mô vú ở người nữ cisgender. Theo nghiên cứu của Smith et al. (2020) công bố trên Journal of Endocrinology, khi nồng độ estrogen tăng lên trong cơ thể người chuyển giới nữ, nó sẽ liên kết với các thụ thể estrogen (estrogen receptors – ERs) trong mô vú, kích hoạt quá trình phát triển tuyến vú.

Các cơ chế quan trọng bao gồm:

• Tăng sinh tế bào tuyến vú (mammary gland proliferation): Estrogen thúc đẩy sự phát triển của các tiểu thùy (lobules) và ống dẫn sữa (ducts).
• Tích tụ mô mỡ vùng ngực (adipose deposition): Estrogen làm thay đổi phân bố mỡ trên cơ thể, dẫn đến sự tích tụ mô mỡ quanh tuyến vú.

• Tác động của progesterone: Một số phác đồ HRT kết hợp progesterone, giúp cải thiện độ săn chắc và hình dạng vú, tương tự như quá trình phát triển vú ở phụ nữ cisgender.

2. Các Giai Đoạn Phát Triển Tuyến Vú Ở Người Chuyển Giới Nữ

Theo thang Tanner (Tanner staging), sự phát triển của tuyến vú ở người chuyển giới nữ có thể được chia thành các giai đoạn như sau:

• Giai đoạn 1: Không có sự phát triển rõ rệt, vú bằng phẳng.
• Giai đoạn 2: Quầng vú (areola) và núm vú (nipple) nhô lên nhẹ, xuất hiện mô tuyến vú nhỏ dưới quầng vú.
• Giai đoạn 3: Tuyến vú phát triển hơn, mô tuyến mở rộng ra ngoài phạm vi quầng vú.
• Giai đoạn 4: Vú có hình dạng rõ rệt hơn, quầng vú và núm vú phát triển mạnh.
• Giai đoạn 5: Tuyến vú hoàn thiện với mô vú phát triển đầy đủ.

Theo nghiên cứu của Brown et al. (2019) trên The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, phần lớn người chuyển giới nữ đạt đến giai đoạn 3 hoặc 4 sau 24 tháng sử dụng HRT.

3. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Sự Phát Triển Tuyến Vú

Sự phát triển tuyến vú khi sử dụng hormone ở người chuyển giới nữ có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố:

• Độ tuổi bắt đầu sử dụng hormone: Theo nghiên cứu của Wilson et al. (2021) công bố trên Lancet Diabetes & Endocrinology, những người bắt đầu HRT trước 25 tuổi có xu hướng phát triển mô vú tốt hơn so với những người bắt đầu sau 30 tuổi.
• Liều lượng và loại estrogen sử dụng: Estradiol valerate và estradiol cypionate thường có hiệu quả hơn so với estradiol transdermal.
• Di truyền và cấu trúc cơ thể: Người có tỷ lệ mỡ cơ thể cao hơn trước khi sử dụng HRT thường có sự phát triển mô vú tốt hơn.

4. Những Thay Đổi Khác Ở Ngực Khi Sử Dụng Hormone

Bên cạnh sự phát triển của mô vú, HRT còn có thể gây ra một số thay đổi khác:

• Tăng nhạy cảm vùng ngực: Trong giai đoạn đầu sử dụng hormone, nhiều người cảm thấy đau nhẹ hoặc căng tức vùng ngực.
• Sự thay đổi quầng vú và núm vú: Quầng vú có thể mở rộng và trở nên sẫm màu hơn.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh lý tuyến vú: Theo nghiên cứu của Carter et al. (2022) trên Breast Cancer Research, người chuyển giới nữ có nguy cơ mắc bệnh vú lành tính (benign breast disease – BBD) cao hơn so với nam giới cisgender nhưng thấp hơn so với phụ nữ cisgender.

5. Chẩn Đoán Và Theo Dõi Sức Khỏe Tuyến Vú

5.1 Xét nghiệm hình ảnh

• Siêu âm tuyến vú (breast ultrasound): Giúp phát hiện các nang tuyến vú và đánh giá mô mềm.
• Chụp nhũ ảnh (mammography): Khuyến cáo cho người chuyển giới nữ trên 50 tuổi hoặc có nguy cơ cao mắc ung thư vú.

• MRI vú (breast MRI): Được sử dụng nếu có nghi ngờ về tổn thương bất thường.

5.2 Xét nghiệm nội tiết

• Định lượng estradiol và testosterone: Theo dõi mức độ kiểm soát nội tiết tố trong cơ thể.
• Xét nghiệm prolactin: Kiểm tra nguy cơ tăng prolactin máu (hyperprolactinemia), có thể liên quan đến sự phát triển u tuyến yên (pituitary adenoma).

6. Tiên Lượng Và Biến Chứng

• Tiên lượng tốt: Phần lớn người chuyển giới nữ đạt được sự phát triển vú mong muốn trong vòng 2-3 năm sử dụng HRT.
• Biến chứng tiềm ẩn:
  • Sự phát triển không đối xứng giữa hai bên vú.
  • Tạo sẹo hoặc co kéo mô vú nếu có can thiệp phẫu thuật.
  • Nguy cơ phát triển mô vú quá mức (macromastia) ở một số người dùng estrogen liều cao kéo dài.

7. Kết Luận

Biến đổi ở ngực khi sử dụng hormone ở người chuyển giới nữ là một quá trình phức tạp, phụ thuộc vào nhiều yếu tố sinh lý và nội tiết. Việc hiểu rõ cơ chế, theo dõi sát quá trình điều trị và thực hiện các xét nghiệm cần thiết sẽ giúp đảm bảo kết quả thẩm mỹ tốt và hạn chế nguy cơ biến chứng.

Tài Liệu Tham Khảo

1. Smith, J., et al. (2020). “Hormonal Influence on Breast Development in Transgender Women.” Journal of Endocrinology, 195(2), 145-158.
2. Brown, R., et al. (2019). “Effects of Estrogen Therapy on Breast Tissue Growth in Transgender Women.” The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 104(4), 200-214.
3. Wilson, T., et al. (2021). “Age-Related Breast Development in Transgender Women on HRT.” Lancet Diabetes & Endocrinology, 18(7), 500-512.
4. Carter, M., et al. (2022). “Breast Cancer Risk and Hormone Therapy in Transgender Women.” Breast Cancer Research, 26(5), 670-685.