Điều Trị Suy Sinh Dục Nam Có Giãn Tĩnh Mạch Thừng Tinh

---

Sức khỏe sinh sản và chức năng sinh dục nam giới luôn là vấn đề quan trọng trong y học nam khoa. Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm chức năng sinh dục và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản là tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh (varicocele). Khi giãn tĩnh mạch thừng tinh kéo dài, sự tăng nhiệt độ và stress oxy hóa trong tinh hoàn có thể dẫn đến suy sinh dục nam (male hypogonadism), với biểu hiện giảm testosterone, mệt mỏi, rối loạn cương và vô sinh. Hiểu đúng và điều trị hiệu quả tình trạng này là chìa khóa để khôi phục bản lĩnh phái mạnh.

1. Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?

Giãn tĩnh mạch thừng tinh (varicocele) là tình trạng giãn và xoắn của các tĩnh mạch trong đám rối tĩnh mạch thừng tinh (pampiniform plexus). Bệnh phổ biến ở nam giới, chiếm khoảng 15% dân số nam trưởng thành và tới 40% nam giới vô sinh nguyên phát.

Nguyên nhân chủ yếu do sự trào ngược của dòng máu tĩnh mạch vì van tĩnh mạch bị hỏng hoặc bất thường dòng chảy. Hậu quả là tinh hoàn bị tăng nhiệt độ, giảm tưới máu, tăng stress oxy hóa, từ đó ảnh hưởng đến sinh tinh và sản xuất hormone testosterone.

2. Suy sinh dục nam (Male hypogonadism)

Suy sinh dục nam (male hypogonadism) là tình trạng tinh hoàn không sản xuất đủ testosterone hoặc tinh trùng. Bệnh có thể nguyên phát (do tinh hoàn tổn thương) hoặc thứ phát (do tuyến yên hoặc vùng dưới đồi).

Biểu hiện thường gặp gồm: giảm ham muốn, rối loạn cương, mệt mỏi, mất khối cơ, loãng xương và vô sinh. Xét nghiệm thường dựa vào nồng độ testosterone huyết thanh buổi sáng < 12 nmol/L, cùng các triệu chứng lâm sàng.

3. Mối liên hệ giữa giãn tĩnh mạch thừng tinh và suy sinh dục

Giãn tĩnh mạch thừng tinh kéo dài gây tổn thương tế bào Leydig – nơi sản xuất testosterone. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh mối liên hệ trực tiếp này.

Theo nghiên cứu của Tanrikut và cộng sự (2011) công bố trên Journal of Urology, trong 325 bệnh nhân giãn tĩnh mạch thừng tinh, tỷ lệ có testosterone thấp (< 12 nmol/L) là 30,8%. Sau phẫu thuật thắt tĩnh mạch, nồng độ testosterone trung bình tăng từ 10,3 nmol/L lên 14,1 nmol/L, cải thiện rõ rệt các triệu chứng suy sinh dục.

Điều này khẳng định giãn tĩnh mạch thừng tinh không chỉ gây vô sinh mà còn liên quan mật thiết đến suy giảm hormone sinh dục nam.

4. Các phương pháp điều trị

Điều trị suy sinh dục nam có giãn tĩnh mạch thừng tinh cần kết hợp giữa phẫu thuật can thiệp và liệu pháp nội tiết khi cần thiết.

4.1. Phẫu thuật điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh

Phẫu thuật là phương pháp điều trị nền tảng, bao gồm:

• Thắt tĩnh mạch vi phẫu (microsurgical varicocelectomy): tiêu chuẩn vàng hiện nay, có tỉ lệ tái phát thấp nhất (dưới 2%).

• Nội soi ổ bụng (laparoscopic varicocelectomy): phù hợp cho trường hợp hai bên.
• Thuyên tắc tĩnh mạch (embolization): ít xâm lấn nhưng nguy cơ tái phát cao hơn.

Sau phẫu thuật, nhiều nghiên cứu ghi nhận cải thiện cả chất lượng tinh dịch đồ lẫn nồng độ testosterone.

4.2. Liệu pháp hormone thay thế (Testosterone replacement therapy – TRT)

Với bệnh nhân vẫn có testosterone thấp sau phẫu thuật hoặc không có chỉ định phẫu thuật, có thể áp dụng liệu pháp thay thế testosterone dưới dạng tiêm, gel hoặc miếng dán.

Theo nghiên cứu của Corona và cộng sự (2014) công bố trên European Urology, TRT giúp cải thiện rõ rệt ham muốn tình dục, chức năng cương và mật độ xương ở nam giới có testosterone thấp. Tuy nhiên, TRT cần được theo dõi chặt chẽ để tránh tác dụng phụ như tăng hồng cầu, phì đại tuyến tiền liệt.

4.3. Hỗ trợ lối sống và tâm lý

Ngoài điều trị y khoa, thay đổi lối sống đóng vai trò quan trọng: giảm rượu bia, bỏ thuốc lá, duy trì cân nặng hợp lý và tập luyện thể thao. Tư vấn tâm lý cũng giúp bệnh nhân vượt qua lo âu về khả năng sinh lý và sinh sản.

5. Trường hợp lâm sàng 1

Anh N., 32 tuổi, đến khám tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health với biểu hiện mệt mỏi, giảm ham muốn và khó có con sau 2 năm kết hôn. Khám lâm sàng phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh độ II bên trái.

Xét nghiệm:

• Testosterone buổi sáng: 9,8 nmol/L (thấp hơn ngưỡng bình thường).
• Tinh dịch đồ: mật độ tinh trùng 8 triệu/ml, di động tiến tới 25%.

Bệnh nhân được chỉ định vi phẫu thắt tĩnh mạch. Sau 6 tháng, testosterone tăng lên 14,2 nmol/L, tinh dịch đồ cải thiện với mật độ 18 triệu/ml và di động tiến tới 45%. Bệnh nhân báo cáo cải thiện rõ rệt ham muốn tình dục và sức khỏe tổng thể.

Khuyến cáo của TS.BS.CK2 Trà Anh Duy: “Với bệnh nhân trẻ mong con, phẫu thuật giãn tĩnh mạch thừng tinh không chỉ cải thiện sinh tinh mà còn cải thiện hormone sinh dục, giúp khôi phục sức khỏe toàn diện.”

6. Trường hợp lâm sàng 2

Anh H., 45 tuổi, đến khám vì mệt mỏi, rối loạn cương và mất cơ. Khám lâm sàng phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh độ III hai bên.

Xét nghiệm:

• Testosterone buổi sáng: 7,4 nmol/L (thấp).
• Tinh dịch đồ: mật độ tinh trùng 3 triệu/ml, di động tiến tới 18%.

Sau khi cân nhắc, bệnh nhân được chỉ định thắt tĩnh mạch bằng nội soi và bổ sung liệu pháp TRT với testosterone gel. Sau 3 tháng, testosterone đạt 15,1 nmol/L, bệnh nhân cải thiện đáng kể tình trạng rối loạn cương và tăng khối cơ.

Khuyến cáo của TS.BS.CK2 Trà Anh Duy: “Ở bệnh nhân trung niên, cần cân nhắc kết hợp phẫu thuật và liệu pháp hormone để đạt hiệu quả tối ưu, đồng thời theo dõi sát để đảm bảo an toàn lâu dài.”

7. Các nghiên cứu nổi bật về hiệu quả điều trị

Nhiều nghiên cứu quốc tế đã chứng minh lợi ích kép của điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh đối với cả khả năng sinh sản và chức năng nội tiết:

• Theo nghiên cứu của Su và cộng sự (2016) công bố trên Andrology, ở 100 bệnh nhân được vi phẫu, testosterone trung bình tăng từ 11,2 nmol/L lên 15,6 nmol/L sau 12 tháng.
• Một phân tích gộp của Baazeem và cộng sự (2011) công bố trên European Urology cho thấy tỷ lệ cải thiện testosterone sau phẫu thuật là 70%, trong đó 80% bệnh nhân báo cáo cải thiện triệu chứng lâm sàng.

Những bằng chứng này củng cố vai trò quan trọng của phẫu thuật trong điều trị suy sinh dục nam liên quan đến giãn tĩnh mạch thừng tinh.

8. Tương lai trong điều trị

Y học đang nghiên cứu các hướng mới nhằm tối ưu hóa điều trị, như:

• Ứng dụng vi phẫu với robot để tăng độ chính xác.
• Liệu pháp chống oxy hóa hỗ trợ cải thiện chức năng tế bào Leydig.
• Liệu pháp gene trong các trường hợp suy sinh dục do di truyền.

Tuy chưa phổ biến, nhưng các xu hướng này mở ra triển vọng mới cho nam giới bị suy sinh dục do giãn tĩnh mạch thừng tinh.

9. Kết luận

Suy sinh dục nam có giãn tĩnh mạch thừng tinh là một vấn đề vừa ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, vừa tác động đến chất lượng sống. Phẫu thuật thắt tĩnh mạch vẫn là phương pháp điều trị nền tảng, giúp cải thiện cả testosterone và tinh dịch đồ. Ở bệnh nhân trung niên hoặc còn triệu chứng sau mổ, liệu pháp thay thế testosterone là lựa chọn bổ sung hiệu quả, cần được giám sát y tế. Các bằng chứng khoa học quốc tế và thực tiễn lâm sàng tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health đã khẳng định: điều trị toàn diện, kết hợp phẫu thuật, nội tiết và hỗ trợ lối sống là chìa khóa khôi phục bản lĩnh và sức khỏe sinh sản của nam giới.

Dr. Tra Anh Duy (BS Chuối Men’s Health)