Hiện Tượng “Hồi Xuân” Ở Nam Giới

---

Hiện tượng “hồi xuân” ở nam giới – hay còn gọi là sự gia tăng ham muốn tình dục và năng lượng sống vào giai đoạn trung niên – là một vấn đề sinh lý và tâm lý thường gặp, nhưng thường bị hiểu lầm. Thuật ngữ này không được định nghĩa chính thức trong y học, nhưng lại phản ánh những thay đổi thực sự liên quan đến hormone, đặc biệt là testosterone, hành vi xã hội và nhận thức bản thân. Ở một số người, “hồi xuân” biểu hiện qua ham muốn tình dục mạnh hơn, thay đổi ngoại hình, tìm kiếm mối quan hệ mới, hoặc thay đổi trong hành vi giao tiếp xã hội.

1. Cơ chế sinh học của hiện tượng “hồi xuân”

Sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là hormone sinh dục nam testosterone, đóng vai trò quan trọng. Sau tuổi 40, nồng độ testosterone bắt đầu giảm khoảng 1–2% mỗi năm. Tuy nhiên, ở một số nam giới, sự sụt giảm này không xảy ra đều mà có thể dao động hoặc tạm thời tăng cao, tạo nên cảm giác hưng phấn và trỗi dậy bản năng sinh lý.

Testosterone không chỉ ảnh hưởng đến chức năng sinh dục mà còn tác động đến:

• Tâm trạng (mood)
• Khả năng nhận thức (cognitive function)
• Khối lượng cơ (muscle mass)
• Mật độ xương (bone density)

Theo nghiên cứu của Wu et al. (2010) công bố trên The New England Journal of Medicine, sự thiếu hụt testosterone có thể liên quan đến giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương, giảm năng lượng và trầm cảm.

2. Biểu hiện lâm sàng của “hồi xuân”

Một số biểu hiện thường thấy ở nam giới trong giai đoạn hồi xuân:

• Tăng ham muốn tình dục
• Cải thiện tự tin, thích giao tiếp, thích thể hiện bản thân
• Tìm kiếm các mối quan hệ tình cảm ngoài hôn nhân
• Tăng nhu cầu chăm sóc ngoại hình, thay đổi phong cách sống

Tuy nhiên, không phải lúc nào những biểu hiện này cũng tích cực. Nhiều nam giới có thể gặp:

• Rối loạn lo âu, trầm cảm
• Căng thẳng hôn nhân, xung đột gia đình
• Lạm dụng thuốc tăng cường sinh lý hoặc testosterone không kê toa

3. Tác động xã hội và nhận thức cá nhân

Văn hóa xã hội và áp lực từ môi trường sống có thể làm hiện tượng hồi xuân trở nên phức tạp hơn. Sự kỳ vọng về “bản lĩnh đàn ông”, sự tự ti khi tuổi tác tăng cao và khát vọng chứng minh giá trị bản thân khiến nam giới dễ bị cuốn vào vòng xoáy hành vi bốc đồng.

Một nghiên cứu của Hyde et al. (2015) trên Journal of Aging Studies chỉ ra rằng nhiều nam giới trung niên cảm thấy không hài lòng với hình ảnh bản thân khi bắt đầu thấy cơ thể suy giảm chức năng tình dục.

4. Liên hệ giữa hồi xuân và testosterone

Hiện tượng hồi xuân có mối liên hệ trực tiếp với nồng độ testosterone nội sinh. Một số nam giới có biểu hiện “tái sinh sinh lực” là do testosterone nhất thời tăng nhẹ do thay đổi lối sống như:

• Tập thể dục đều đặn
• Giảm cân
• Giảm stress
• Cải thiện chế độ ăn uống

Ngược lại, có người sử dụng testosterone ngoại sinh (exogenous testosterone) để điều trị suy sinh dục (hypogonadism) và dẫn đến sự gia tăng libido (ham muốn tình dục), nhưng nếu dùng không kiểm soát, có thể gây ức chế trục hạ đồi – tuyến yên – tinh hoàn (hypothalamic–pituitary–gonadal axis).

Theo nghiên cứu của Bhasin et al. (2018) công bố trên The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, liệu pháp testosterone chỉ nên dùng khi có chẩn đoán thiếu hụt rõ ràng và theo dõi chặt chẽ.

5. Phân biệt với các rối loạn tâm thần

Hồi xuân không đồng nghĩa với các rối loạn như:

• Rối loạn khí sắc (bipolar disorder)
• Rối loạn hành vi xung động
• Rối loạn nhân cách

Việc chẩn đoán sai có thể dẫn đến điều trị không phù hợp. Đánh giá lâm sàng nên bao gồm xét nghiệm nội tiết, trắc nghiệm tâm lý và khai thác kỹ lưỡng tiền sử tâm thần.

6. Hành vi tình dục thay đổi và hệ lụy

Một số nam giới trung niên có biểu hiện tăng cường hành vi tình dục bất thường:

• Tần suất thủ dâm nhiều
• Tìm kiếm nhiều bạn tình
• Mạo hiểm trong quan hệ không an toàn

Các hành vi này có thể làm tăng nguy cơ:

• Lây nhiễm bệnh tình dục (STIs)
• Rối loạn cương do tâm lý (psychogenic erectile dysfunction)
• Căng thẳng hôn nhân và mất kết nối cảm xúc với bạn đời

7. Trường hợp lâm sàng

Trường hợp 1: Ông N.V.K (52 tuổi), giám đốc doanh nghiệp, đến Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health khám vì mất ngủ, tăng ham muốn tình dục đột ngột, và mong muốn tìm lại cảm giác “trẻ lại”. Ông bắt đầu thay đổi phong cách ăn mặc, tìm kiếm các mối quan hệ ngoài luồng. Xét nghiệm testosterone tổng bình thường, nhưng testosterone tự do hơi tăng. BS Trà Anh Duy kết luận ông không cần dùng testosterone, chỉ cần trị liệu tâm lý, hướng dẫn điều chỉnh lối sống. Sau 3 tháng, tình trạng cảm xúc ổn định, gia đình cải thiện.

Trường hợp 2: Ông H.T.B (48 tuổi), công nhân kỹ thuật, đến khám với các triệu chứng tăng ham muốn, ngủ ít, thường xuyên tìm bạn tình qua mạng, và tự ý dùng thuốc tăng cường sinh lý không rõ nguồn gốc. Xét nghiệm testosterone tổng thấp nhẹ, LH và FSH bình thường. BS Trà Anh Duy chẩn đoán ông có biểu hiện “hồi xuân” trên nền suy sinh dục nhẹ. Sau khi tư vấn, ông được hướng dẫn điều chỉnh lối sống, ngưng sử dụng các sản phẩm không rõ nguồn gốc và theo dõi nội tiết định kỳ. Sau 2 tháng, hành vi tình dục ổn định hơn, bệnh nhân chủ động quay lại sinh hoạt điều độ cùng vợ.

8. Hướng tiếp cận và điều trị

Việc quản lý hiện tượng hồi xuân nên mang tính toàn diện:

• Đánh giá nội tiết tố: định lượng testosterone tổng, tự do, LH, FSH
• Tư vấn tâm lý: liệu pháp cá nhân hoặc liệu pháp cặp đôi
• Liệu pháp thay thế testosterone: chỉ khi có chẩn đoán suy sinh dục rõ ràng
• Can thiệp hành vi: hỗ trợ xây dựng lối sống lành mạnh, giảm nguy cơ hành vi nguy hiểm

Vai trò của gia đình và cộng đồng rất quan trọng trong việc hỗ trợ người đàn ông vượt qua giai đoạn chuyển tiếp này một cách lành mạnh.

9. Kết luận

Hiện tượng “hồi xuân” ở nam giới là một biểu hiện sinh lý – tâm lý phức tạp có liên quan đến hormone sinh dục, sự thay đổi nhận thức cá nhân và áp lực xã hội. Việc hiểu đúng và tiếp cận y khoa phù hợp có thể giúp nam giới vượt qua giai đoạn này một cách an toàn và tích cực. Cần phân biệt hồi xuân với rối loạn nội tiết hoặc rối loạn tâm thần, đồng thời tránh việc lạm dụng testosterone khi chưa có chỉ định. Vai trò của bác sĩ nam khoa, tâm lý và chuyên gia nội tiết là then chốt trong tiếp cận toàn diện, giúp đảm bảo sức khỏe sinh lý, tinh thần và các mối quan hệ xã hội của nam giới trung niên.

Tài liệu tham khảo

1. Wu, F. C. W., et al. (2010). Identification of late-onset hypogonadism in middle-aged and elderly men. The New England Journal of Medicine, 363(2), 123–135.
2. Hyde, Z., et al. (2015). Prevalence and predictors of sexual difficulties in men aged 40–80 years: a population-based study. Journal of Aging Studies, 32, 9–17.
3. Bhasin, S., et al. (2018). Testosterone therapy in men with hypogonadism: an Endocrine Society clinical practice guideline. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 103(5), 1715–1744.