Hội Chứng “Vịt Nổi” (Duck Syndrome) Ở Nam Giới

---

Hội chứng “vịt nổi” (Duck Syndrome), một thuật ngữ phổ biến nhưng không chính thức trong tâm lý học, miêu tả trạng thái khi một người thể hiện vẻ ngoài bình tĩnh, tự tin và trôi chảy trong cuộc sống, nhưng bên trong lại đang vật lộn với áp lực, lo âu và bất ổn tâm lý. Nam giới thường xuyên đối diện với hội chứng này, đặc biệt trong xã hội hiện đại, nơi các tiêu chuẩn thành công và sức mạnh nam tính được nhấn mạnh.

1. Hội chứng “vịt nổi” là gì?

Hội chứng “vịt nổi” được ví như hình ảnh của một con vịt trôi nhẹ nhàng trên mặt nước, trong khi đôi chân phải đạp mạnh không ngừng bên dưới để giữ thăng bằng. Ở nam giới, điều này thể hiện qua sự cố gắng duy trì vẻ ngoài mạnh mẽ, thành công và tự tin, dù bên trong đang phải chịu đựng căng thẳng, lo âu hoặc cảm giác kiệt quệ.

Một nghiên cứu trên Journal of Social and Clinical Psychology vào năm 2018 đã chỉ ra rằng áp lực từ mạng xã hội và văn hóa so sánh có mối liên hệ chặt chẽ với cảm giác lo âu và tự ti ở nam giới trẻ tuổi. Kỳ vọng xã hội khiến họ cố gắng che giấu sự yếu đuối, dẫn đến trạng thái tâm lý bị dồn nén.

2. Nguyên nhân dẫn đến hội chứng “vịt nổi” ở nam giới

2.1. Áp lực từ xã hội và văn hóa

Nam giới thường phải đối mặt với kỳ vọng trở thành trụ cột gia đình, mạnh mẽ và kiên cường trước mọi khó khăn. Các chuẩn mực này khiến họ khó bộc lộ cảm xúc yếu đuối hoặc tìm kiếm sự giúp đỡ. Theo báo cáo của American Psychological Association (APA) vào năm 2018, những áp lực này có thể dẫn đến sự hình thành hành vi tự cô lập và tâm lý lo âu.

2.2. Ảnh hưởng từ mạng xã hội

Mạng xã hội thường tạo ra hình ảnh hoàn hảo về cuộc sống của người khác, từ đó làm tăng cảm giác tự ti ở người dùng. Một nghiên cứu năm 2013 được công bố trên Computers in Human Behavior cho thấy, người dành nhiều thời gian trên mạng xã hội có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi hội chứng “vịt nổi”, đặc biệt là những người liên tục so sánh bản thân với người khác.

2.3. Kỳ vọng từ bản thân

Nam giới thường tự đặt ra các tiêu chuẩn cao cho chính mình, từ sự nghiệp, tài chính đến mối quan hệ. Khi không đạt được, họ cảm thấy thất vọng và che giấu sự thất bại để bảo vệ hình ảnh bản thân. Theo Maslach và Leiter (2016), sự không hài lòng với chính mình là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến kiệt quệ cảm xúc (emotional burnout).

3. Tác động của hội chứng “vịt nổi”

3.1. Tâm lý

Hội chứng này có thể làm gia tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm và kiệt quệ cảm xúc. Những người chịu áp lực từ việc duy trì hình ảnh “hoàn hảo” thường cảm thấy cô lập và khó chia sẻ cảm xúc thực sự. Một nghiên cứu trên World Psychiatry (2016) cho thấy, các cá nhân này có xu hướng trải qua trạng thái căng thẳng kéo dài và khó tìm kiếm sự hỗ trợ.

3.2. Sức khỏe thể chất

Căng thẳng tâm lý kéo dài ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất, bao gồm tăng nguy cơ cao huyết áp, rối loạn tiêu hóa và suy giảm hệ miễn dịch. Việc che giấu cảm xúc cũng có thể dẫn đến các vấn đề như rối loạn giấc ngủ hoặc đau mãn tính.

3.3. Quan hệ xã hội

Nam giới mắc hội chứng “vịt nổi” thường cảm thấy khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ sâu sắc, do họ che giấu cảm xúc và cố gắng duy trì hình ảnh tự lập. Điều này có thể làm gia tăng cảm giác cô đơn và giảm sự gắn kết trong gia đình và xã hội.

4. Làm thế nào để vượt qua hội chứng “vịt nổi”?

4.1. Thừa nhận cảm xúc thật

Nam giới cần nhận thức rằng việc cảm thấy yếu đuối hoặc thất bại là điều bình thường. Thừa nhận cảm xúc thật không làm giảm giá trị bản thân, mà giúp giải tỏa áp lực và tạo điều kiện để nhận được sự hỗ trợ.

4.2. Phát triển kỹ năng quản lý áp lực

Các hoạt động như thiền định, yoga hoặc thể dục đều có tác dụng giảm căng thẳng và cải thiện tâm lý. Một nghiên cứu trên Journal of Behavioral Medicine (2014) cho thấy, những người thực hành thiền định đều đặn giảm đáng kể mức độ lo âu và cải thiện khả năng kiểm soát cảm xúc.

4.3. Học cách chia sẻ

Giao tiếp cởi mở với bạn bè, gia đình hoặc chuyên gia tâm lý là cách hiệu quả để đối phó với hội chứng này. Một hệ thống hỗ trợ tốt giúp giảm cảm giác cô lập và gia tăng lòng tự trọng.

4.4. Giảm phụ thuộc vào mạng xã hội

Hạn chế so sánh bản thân với người khác trên mạng xã hội và nhận thức rằng những hình ảnh “hoàn hảo” không phản ánh thực tế. Thay vì tập trung vào thành công của người khác, hãy hướng tới các giá trị và mục tiêu cá nhân.

4.5. Tham vấn chuyên gia tâm lý

Nếu cảm giác lo âu hoặc trầm cảm kéo dài, việc tìm đến chuyên gia tâm lý là cần thiết. Các liệu pháp như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) đã được chứng minh là hiệu quả trong việc cải thiện suy nghĩ và giảm áp lực tâm lý.

TS.BS.CKII Trà Anh Duy tư vấn tâm lý cho bệnh nhân nam

5. Kết luận

Hội chứng “vịt nổi” là một hiện tượng phổ biến trong xã hội hiện đại, nơi mà nam giới phải đối mặt với áp lực từ kỳ vọng xã hội và bản thân. Hiểu rõ các nguyên nhân và biểu hiện của hội chứng này là bước đầu tiên để giải tỏa áp lực và tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống. Với sự hỗ trợ đúng đắn và những thay đổi tích cực trong tư duy, mỗi cá nhân đều có thể vượt qua hội chứng này và hướng tới một cuộc sống lành mạnh, hạnh phúc hơn.

Tài liệu tham khảo

1. Keles, B., et al. (2018). A systematic review: The influence of social media on depression, anxiety, and psychological distress. Journal of Social and Clinical Psychology, 37(12), 1-15.
2. Rosen, L. D., et al. (2013). Social networking’s impact on anxiety and depression in college students. Computers in Human Behavior, 29(3), 1243-1251.
3. Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: Recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103-111.
4. American Psychological Association. (2018). Stress in America: The State of Our Nation. Washington, DC: American Psychological Association.
5. Seligman, M. E. P. (2004). Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment. Free Press.