Rất nhiều nam giới – dù kích thước dương vật đã nằm trong giới hạn bình thường – lại cảm thấy tự ti sâu sắc. Họ tìm đến gym như cách để “phù phép” bản thân: tăng cơ, rộng vai, săn chắc để che giấu sự bất an. Điều này không chỉ là xu hướng làm đẹp, mà ẩn sâu bên trong là một hành trình tâm lý và sinh lý đáng suy ngẫm.

1. Tự ti kích thước dương vật – nỗi niềm khó nói thành lời

Theo tài liệu y khoa, chiều dài trung bình khi cương đạt 9–16 cm, chu vi 11–12 cm. Tuy nhiên, một khảo sát của Veale và cộng sự (2014) trên 1.500 nam giới độ tuổi 18–30 cho thấy có đến 45% tự nhận rằng “cậu nhỏ” của họ “nhỏ hơn mong đợi” – dù thực tế không khác biệt nhiều so với tiêu chuẩn y khoa . Đây là biểu hiện rõ ràng của khái niệm body image concern (lo ngại hình ảnh cơ thể), lan tỏa mạnh mẽ trong giới trẻ.

Sự ám ảnh về kích thước còn được hậu thuẫn bởi phim khiêu dâm, thông tin sai lệch trên mạng. Người xem dễ bị so sánh không công bằng, hình dung bản thân thấp kém. Tâm lý này khiến họ mong muốn đạt “phép màu” khác, và gym trở thành giải pháp dễ tiếp cận để “lấp đầy khoảng trống” đó.

2. Gym – chiến lược bù trừ tâm lý (compensatory behavior)

Gym không chỉ là tập luyện; đó là một hành vi bù trừ tâm lý. Họ tập để cơ bắp phát triển, còn tâm lý trở nên an toàn hơn mỗi lần nhìn vào gương. Theo lý thuyết của Frederick & Haselton (2007), cơ thể đẹp giúp tăng “giá trị sinh sản” trong mắt người khác, đồng thời củng cố cảm giác quyền lực nội tại.

Gym cũng là nơi thể hiện sự kiểm soát, tự chủ. Khi không thể kiểm soát được “dương vật”, họ chọn kiểm soát cân nặng, số giờ tập, số kg nâng được để lấy lại cảm giác làm chủ bản thân.

3. Áp lực truyền thông và rối loạn hình ảnh cơ thể

Mạng xã hội và truyền thông đại chúng càng ngày càng đẩy mạnh hình mẫu “six‑pack abs”, vòng eo săn chắc, cơ vai nở nang. Người ta tiếp xúc với hình ảnh này mỗi ngày, tạo dần tiêu chuẩn lý tưởng, hình thành lo ngại khi không đạt kết quả tương tự. Griffiths et al. (2018) chứng minh rằng tiếp xúc lâu dài với hình mẫu “cơ cuồn cuộn” trên Instagram làm tăng đáng kể nhóm nam giới dễ mắc body dysmorphia (rối loạn ám ảnh cơ thể) .

Mất tự tin khi so sánh ngoại hình dễ khiến họ lựa chọn việc “đem cơ thể đi sửa chữa” bằng cách tập thể hình – nhưng nếu không kèm với chăm sóc tâm lý, bệnh có thể vận hành ngược dễ dàng.

4. Sự mất cân bằng giữa hình thể và cảm xúc nội tại

Gym mang lại dopamine, endorphin, giúp cải thiện tâm trạng và giảm stress. Nhưng nếu xem đó là liều thuốc duy nhất, khi không tập được – do bận, do bệnh – anh em sẽ mất đi nguồn “năng lượng tinh thần”. Khi đó, mọi cảm xúc tiêu cực dồn nén, trái tim trở nên trống rỗng hơn.

Berger & Motl (2000) chứng minh rằng hoạt động thể chất đều đặn giúp giảm lo âu và trầm cảm . Tuy nhiên, khi sự phụ thuộc trở thành “bất khả kháng”, tâm trạng dễ bị tổn thương nặng hơn khi không thể tập luyện.

5. Rối loạn quan hệ – lý do chia tay im lặng

Khi người đàn ông tập gym vô độ để che giấu sự tự ti, đời sống tình dục có thể bị ảnh hưởng. Họ dễ có biểu hiện rối loạn cương (erectile dysfunction), giảm ham muốn (hypoactive sexual desire disorder) hoặc né tránh quan hệ vì… sợ vợ “thấy” phần đó của mình. Điều này tạo rạn nứt trong vợ chồng mà họ rất ngại nhắc đến.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng lo lắng về bộ phận sinh dục là nguyên nhân dẫn đến các vấn đề tình dục và quan hệ, nhưng lại ít khi chia sẻ ra ngoài .

6. Vai trò đối tác – ảnh hưởng đến tự tin và hành vi bù đắp

Bạn đời giữ vai trò rất quan trọng trong phản hồi tích cực hoặc tiêu cực. Sự hạ giá bằng lời nói, so sánh với bạn khác hoặc lờ đi sự tự ti của chồng đều có thể khiến họ bị đẩy sâu hơn vào gym như một nơi trốn. Ngược lại, sự ủng hộ, động viên, và đối thoại chân thành giúp giảm đáng kể hành vi bù đắp cực đoan.

7. Trường hợp lâm sàng

Ca 1 – Anh Q. (28 tuổi, nhân viên IT)

Anh Q đến khám vì rối loạn cương (erectile dysfunction) kéo dài. Khám phát hiện testosterone nội sinh còn 9.2 nmol/L, trong khi bình thường là 10.4–34.7 nmol/L. Anh tập gym đều 6 buổi/tuần, dùng pre‑workout và whey, tâm trạng căng thẳng cao, lo lắng không hiện thân nam tính do “cậu bé nhỏ”.

Khuyến cáo TS.BS.CK2 Trà Anh Duy: “Anh Q cần học cách chấp nhận bản thân và giảm áp lực tập luyện. Một liệu trình tâm lý trị liệu kết hợp vợ sẽ giúp điều chỉnh suy nghĩ: gym là của cải, không phải lá chắn.”

Ca 2 – Anh B. (24 tuổi, sinh viên thể thao)

Anh B đến khám vì giảm ham muốn tình dục dù hình thể khỏe mạnh. Anh có biểu hiện body dysmorphia, không thể ngừng ăn kiêng khắc nghiệt và cố ép cơ. Khám cho thấy mức căng thẳng cao, nhưng xét nghiệm nội tiết bình thường.

Khuyến cáo TS.BS.CK2 Trà Anh Duy: “Nếu không kiểm soát được việc tập, anh sẽ dễ rơi vào trạng thái phụ thuộc hình thể. Cần điều chỉnh chế độ tập và kết hợp trị liệu nhận thức để lấy lại cân bằng tâm lý.”

8. Đường hồi phục – hướng tiếp cận hiện đại

1. Tâm lý trị liệu (psychotherapy): CBT giúp thay đổi suy nghĩ tiêu cực, chuyển hướng từ “phải có cơ” sang “tập là để khỏe”.
2. Hỗ trợ cặp đôi: Đào tạo kỹ năng giao tiếp, nâng cao chất lượng quan hệ.
3. Theo dõi nội tiết tố định kỳ, tránh dùng testosterone gel không kiểm soát.
4. Thiết kế chế độ tập đều và an toàn, kết hợp các hoạt động nhẹ như yoga để duy trì tâm trạng tốt.

Kết luận

Sợ “cậu bé không đủ lớn” — dù là nỗi sợ chưa xác đáng — đã đẩy không ít quý ông vào cuộc chạy đua gym không hồi kết. Khi thân hình càng vạm vỡ, đôi khi tâm hồn họ lại thêm trống trải. Để chăm sóc toàn diện, gym cần song hành với chăm sóc tâm lý, nhận thức và quan hệ. Khi đó, cơ bắp không chỉ biểu hiện sức mạnh mà còn là tấm khiên vững chắc chứ không phải gông cùm vô hình.

Tài liệu tham khảo

1. Veale, D. et al. (2014). Penile Size Anxiety: Clinical and Non-Clinical Comparisons. Body Image, 11(3), 237–243.
2. Frederick, D. A. & Haselton, M. G. (2007). Fitness Indicator Hypothesis Revisited. Evolution and Human Behavior, 28(2), 106–117.
3. Griffiths, S. et al. (2018). Body Image and Social Media Influence. Journal of Health Psychology, 23(8), 1040–1050.
4. Berger, B. G. & Motl, R. W. (2000). Physical Activity and Psychological Well‑Being. Journal of Sport Behavior, 23(3), 214–230.
5. Pope, H. G. et al. (1997). Muscle Dysmorphia: A Form of Body Dysmorphic Disorder. Psychosomatics, 38(6), 548–557.
6. Leone, J. E. et al. (2017). Gym Identity and Self‑Perception. Body Image, 22, 1–10.