Loạn Dục Phô Bày (Exhibitionism)

---

Loạn dục phô bày (Exhibitionism), hay còn gọi là rối loạn phô dâm, là một dạng rối loạn tình dục trong đó người mắc có nhu cầu hoặc sự thôi thúc mãnh liệt về việc phô bày bộ phận sinh dục của mình trước người lạ mà không có sự đồng ý của họ. Người mắc bệnh này thường không tìm kiếm sự tiếp xúc tình dục với nạn nhân mà chủ yếu cảm thấy kích thích hoặc thỏa mãn về mặt tình dục khi thấy người khác ngạc nhiên, sợ hãi hoặc bối rối.

Exhibitionism thuộc nhóm các rối loạn tình dục cận lâm sàng (paraphilic disorders), trong đó hành vi tình dục không phù hợp với các tiêu chuẩn xã hội và gây ra các tác động tiêu cực về mặt tâm lý hoặc xã hội cho chính người mắc bệnh hoặc người xung quanh.

1. Nguyên nhân của loạn dục phô bày

Nguyên nhân chính xác của loạn dục phô bày hiện chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng có một số yếu tố sinh học, tâm lý và môi trường góp phần vào sự phát triển của rối loạn này:

• Yếu tố sinh học: Sự bất thường trong cấu trúc hoặc hoạt động của não bộ, đặc biệt là ở vùng chịu trách nhiệm kiểm soát hành vi và xung động, có thể đóng vai trò trong việc phát triển loạn dục phô bày. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng sự mất cân bằng của dopamine – một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến ham muốn và thưởng thức – có thể gây ra các xung động tình dục không phù hợp (Kafka, 1997).
• Yếu tố tâm lý: Các trải nghiệm thời thơ ấu như bị lạm dụng tình dục hoặc gặp phải các vấn đề tâm lý như tự ti về bản thân, lo âu hoặc trầm cảm cũng có thể góp phần vào sự hình thành của loạn dục phô bày. Những người mắc rối loạn này có thể tìm kiếm sự kiểm soát hoặc cảm giác quyền lực thông qua hành vi phô bày.
• Yếu tố môi trường: Những người sống trong môi trường thiếu sự giáo dục và kiểm soát về hành vi tình dục, hoặc có tiền sử các vấn đề về giao tiếp xã hội và cảm xúc, có thể dễ phát triển các rối loạn tình dục cận lâm sàng như exhibitionism.

2. Triệu chứng của loạn dục phô bày

Loạn dục phô bày thường biểu hiện qua hành vi lặp đi lặp lại, trong đó người mắc có mong muốn hoặc cảm thấy sự thôi thúc mãnh liệt phải phô bày bộ phận sinh dục của mình trước mặt người lạ, thường là người không mong muốn hoặc không đồng ý.

Các triệu chứng bao gồm:

• Thúc giục phô bày: Người mắc bệnh thường có sự thôi thúc mãnh liệt hoặc ý nghĩ lặp đi lặp lại về việc phô bày bộ phận sinh dục, đặc biệt là trước những người lạ, phụ nữ hoặc trẻ em.
• Kích thích tình dục: Người mắc thường cảm thấy kích thích tình dục mạnh mẽ khi thực hiện hành vi này hoặc sau khi thấy phản ứng của nạn nhân.
• Không mong muốn sự tiếp xúc tình dục: Mục đích chính của loạn dục phô bày không phải là tìm kiếm sự tiếp xúc tình dục trực tiếp mà là để cảm thấy thỏa mãn khi gây sốc, bối rối hoặc khó chịu cho người khác.

3. Tác động tâm lý và xã hội

Loạn dục phô bày không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến người mắc bệnh mà còn có thể gây tổn thương tâm lý nghiêm trọng cho các nạn nhân. Những hành vi này thường dẫn đến sự sợ hãi, lo lắng, và trong nhiều trường hợp là sự mất lòng tin vào môi trường xã hội xung quanh.

Về mặt xã hội, người mắc rối loạn loạn dục phô bày có nguy cơ cao bị xã hội cô lập, gặp khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ cá nhân và công việc. Họ có thể bị truy tố pháp luật do vi phạm các quy tắc xã hội về hành vi tình dục không phù hợp.

4. Chẩn đoán loạn dục phô bày

Việc chẩn đoán loạn dục phô bày thường dựa vào các tiêu chí của Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5). Để được chẩn đoán mắc exhibitionism, người bệnh cần có:

• Các hành vi phô bày bộ phận sinh dục lặp lại trong ít nhất 6 tháng.
• Cảm thấy thỏa mãn tình dục hoặc kích thích tình dục từ hành vi này.
• Hành vi này gây ra các tác động tiêu cực về mặt tâm lý, xã hội, hoặc pháp lý cho người bệnh.

5. Điều trị loạn dục phô bày

Điều trị loạn dục phô bày thường bao gồm các liệu pháp tâm lý và dùng thuốc, nhằm giúp người bệnh kiểm soát xung động và thay đổi hành vi không phù hợp.

a. Liệu pháp tâm lý

• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Đây là phương pháp điều trị chính, giúp người bệnh nhận diện các suy nghĩ, hành vi không phù hợp và thay thế chúng bằng các chiến lược kiểm soát cảm xúc và xung động lành mạnh. Marshall et al. (1999) cho thấy rằng CBT có hiệu quả cao trong việc giúp người mắc rối loạn kiểm soát hành vi phô dâm và giảm nguy cơ tái phạm.
• Liệu pháp nhóm: Tham gia các nhóm hỗ trợ có thể giúp người bệnh chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi từ người khác, đồng thời tạo cơ hội xây dựng các kỹ năng xã hội và quản lý cảm xúc.

b. Dùng thuốc

Một số thuốc có thể được sử dụng để điều trị loạn dục phô bày, đặc biệt là khi hành vi này liên quan đến các xung động không kiểm soát được hoặc liên quan đến các vấn đề về hormone.

• Thuốc chống androgen: Các loại thuốc như medroxyprogesterone acetate có thể làm giảm nồng độ testosterone, từ đó giảm ham muốn tình dục và xung động phô bày (Thibaut et al., 1996).
• Thuốc chống trầm cảm: Các thuốc SSRI như fluoxetine có thể giúp kiểm soát các xung động tình dục và cải thiện trạng thái tâm lý của người bệnh.

6. Phòng ngừa và giáo dục

Giáo dục về hành vi tình dục lành mạnh và các tiêu chuẩn xã hội là điều cần thiết để ngăn chặn sự phát triển của loạn dục phô bày. Xây dựng một môi trường gia đình và xã hội hỗ trợ, cung cấp thông tin đúng đắn về tình dục có thể giúp giảm nguy cơ mắc các rối loạn tình dục cận lâm sàng.

Kết luận

Loạn dục phô bày là một rối loạn tình dục phức tạp, gây ra nhiều tác động tiêu cực đến người mắc và xã hội. Việc nhận diện và can thiệp sớm bằng các phương pháp tâm lý và dược lý có thể giúp giảm nguy cơ tái phạm và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Giáo dục về tình dục và hành vi xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa rối loạn này.

Tài liệu tham khảo:

1. Kafka, M. P. (1997). “A comprehensive review of sexual paraphilias.” Psychiatric Clinics of North America, 20(4), 843-851.
2. Marshall, W. L., et al. (1999). “Cognitive-behavioral treatment of sexual offenders.” Clinical Psychology Review, 19(1), 35-50.
3. Thibaut, F., et al. (1996). “The role of androgens in male sexuality: Hormonal therapy for sexual offenders.” The Journal of Clinical Psychiatry, 57(4), 74-82.