Ma Túy Đá Ảnh Hưởng Đến Rối Loạn Tình Dục Ở Nam Giới

---

Ma túy đá (methamphetamine), thường được biết đến với tên gọi “ice” hay “crystal meth”, là một chất kích thích hệ thần kinh trung ương (central nervous system stimulant) cực kỳ mạnh. Mặc dù ban đầu có thể tạo cảm giác hưng phấn, tăng ham muốn tình dục (libido), nhưng việc sử dụng lâu dài gây tổn thương sâu sắc đến sức khỏe tình dục, đặc biệt là ở nam giới. Các nghiên cứu y học gần đây đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa việc sử dụng methamphetamine và sự xuất hiện của nhiều dạng rối loạn chức năng tình dục (sexual dysfunctions).

1. Cơ chế tác động của methamphetamine lên hệ thần kinh và hệ sinh dục

Methamphetamine làm tăng mạnh nồng độ dopamine trong não – một chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitter) có vai trò trong khoái cảm và hành vi tình dục. Tuy nhiên, việc kích thích liên tục và mạnh mẽ này dẫn đến hiện tượng “cạn kiệt dopamine”, khiến người dùng sau đó trở nên lệ thuộc và mất khả năng trải nghiệm khoái cảm tự nhiên (anhedonia).

Theo nghiên cứu của Rawson và cộng sự (2002) công bố trên Journal of Addictive Diseases, sử dụng methamphetamine kéo dài gây tổn thương các nơron dopaminergic và serotonergic, làm giảm chức năng nhận cảm khoái cảm và ham muốn tình dục. Sự suy giảm dopamine này còn tác động tiêu cực đến vùng dưới đồi (hypothalamus) – nơi điều hòa nội tiết tố sinh dục.

Bên cạnh đó, methamphetamine gây co mạch (vasoconstriction), dẫn đến giảm lưu lượng máu đến dương vật, ảnh hưởng đến quá trình cương dương (erection). Tình trạng này nếu kéo dài có thể gây rối loạn cương dương (erectile dysfunction – ED) không hồi phục.

• Tăng khoái cảm ảo và lệ thuộc tình dục

Ở giai đoạn đầu sử dụng, ma túy đá thường làm tăng ham muốn tình dục bất thường và thúc đẩy hành vi tình dục nguy cơ cao (high-risk sexual behaviors). Nam giới sử dụng methamphetamine thường quan hệ tình dục trong thời gian dài, nhiều bạn tình, không dùng biện pháp bảo vệ – đặc biệt trong cộng đồng MSM (men who have sex with men).

Theo nghiên cứu của Semple và cộng sự (2004) công bố trên AIDS and Behavior, có tới 80% người đồng tính nam sử dụng methamphetamine thừa nhận tăng ham muốn và hành vi tình dục nguy cơ khi dùng chất. Tuy nhiên, hiện tượng tăng khoái cảm này chỉ là tạm thời, về lâu dài sẽ gây phản tác dụng – dẫn đến lãnh cảm (hypoactive sexual desire disorder) và rối loạn cực khoái (anorgasmia).

Sự lệ thuộc tình dục (sexual dependency) cũng thường đi kèm với nghiện methamphetamine. Nam giới chỉ có thể đạt khoái cảm khi sử dụng chất, từ đó hình thành vòng xoáy nghiện cả ma túy và tình dục, gây ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe tâm thần và chức năng sinh lý.

• Rối loạn cương dương (erectile dysfunction) và suy giảm testosterone

Một trong những hậu quả rõ ràng nhất của việc sử dụng ma túy đá là rối loạn cương dương. Methamphetamine làm rối loạn mạch máu và thần kinh chi phối dương vật, khiến nam giới gặp khó khăn trong việc đạt và duy trì sự cương cứng.

Theo nghiên cứu của Brown và cộng sự (2005) công bố trên International Journal of Impotence Research, nam giới nghiện methamphetamine có tỷ lệ rối loạn cương cao hơn nhóm không sử dụng gấp 3 lần. Bên cạnh đó, hàm lượng testosterone – nội tiết tố sinh dục nam – cũng bị suy giảm đáng kể do tổn thương vùng hạ đồi – tuyến yên – tinh hoàn (hypothalamic–pituitary–gonadal axis).

Testosterone không chỉ liên quan đến ham muốn mà còn duy trì khối lượng cơ, năng lượng và tâm trạng. Sự suy giảm hormone này góp phần làm trầm trọng thêm các rối loạn tình dục ở người nghiện ma túy đá.

• Tác động lên tinh trùng và khả năng sinh sản

Methamphetamine ảnh hưởng tiêu cực đến tinh hoàn (testes), làm giảm sản xuất tinh trùng (spermatogenesis) và gây tổn thương cấu trúc tế bào sinh tinh. Các nghiên cứu trên động vật và người đều cho thấy sự suy giảm mật độ, độ di động và hình dạng bình thường của tinh trùng.

Theo một nghiên cứu thực nghiệm của Yamamoto và cộng sự (2010) công bố trên Reproductive Toxicology, chuột đực được tiêm methamphetamine liều cao trong 14 ngày cho thấy sự giảm rõ rệt số lượng và chất lượng tinh trùng, kèm theo teo tinh hoàn và giảm hoạt tính enzyme liên quan đến sản xuất testosterone.

Ở người, việc sử dụng ma túy đá kéo dài có thể dẫn đến vô sinh tạm thời hoặc vĩnh viễn. Ngoài ra, một số nghiên cứu còn ghi nhận nguy cơ tổn thương DNA trong tinh trùng, làm tăng nguy cơ dị tật hoặc rối loạn phát triển ở con nếu thụ thai trong thời gian đang sử dụng chất.

• Hệ lụy tâm thần và ảnh hưởng gián tiếp đến tình dục

Ma túy đá gây ra nhiều rối loạn tâm thần nghiêm trọng như hoang tưởng (paranoia), ảo giác (hallucinations), trầm cảm (depression) và lo âu (anxiety). Những rối loạn này không chỉ làm suy giảm chất lượng cuộc sống mà còn cản trở nghiêm trọng đến khả năng duy trì quan hệ tình dục lành mạnh.

Trạng thái trầm cảm hậu sử dụng (post-meth depression) làm mất hoàn toàn hứng thú với tình dục. Theo nghiên cứu của London và cộng sự (2004) công bố trên American Journal of Psychiatry, người nghiện methamphetamine có hoạt động vùng não trước trán (prefrontal cortex) suy giảm, ảnh hưởng đến kiểm soát hành vi, ham muốn và cảm xúc liên quan đến tình dục.

Ngoài ra, các hành vi tình dục bạo lực, cưỡng ép hay lệch chuẩn cũng có thể gia tăng do mất kiểm soát hành vi khi sử dụng ma túy đá. Điều này làm tổn thương lòng tự trọng, cảm giác tội lỗi và lo âu kéo dài – các yếu tố tâm lý góp phần gây rối loạn chức năng tình dục mạn tính.

• Khả năng hồi phục sau khi ngưng sử dụng

Một số nghiên cứu cho thấy các rối loạn tình dục do methamphetamine có thể hồi phục một phần nếu ngưng sử dụng chất đủ lâu và điều trị phù hợp. Tuy nhiên, mức độ hồi phục tùy thuộc vào thời gian sử dụng, liều lượng, yếu tố tâm lý cá nhân và có được điều trị chuyên môn hay không.

Theo nghiên cứu phục hồi của Hoffman và cộng sự (2006) công bố trên Addiction Biology, sau 12 tháng cai nghiện, nhiều bệnh nhân có cải thiện rõ rệt về ham muốn và khả năng cương. Tuy nhiên, một tỷ lệ đáng kể vẫn còn gặp khó khăn với cực khoái và giảm chất lượng tinh trùng.

Liệu pháp hormone thay thế (testosterone replacement therapy – TRT), tư vấn tâm lý tình dục, luyện tập phục hồi và sử dụng thuốc điều trị rối loạn cương có thể mang lại cải thiện đáng kể cho một số trường hợp. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là yếu tố then chốt giúp cải thiện tiên lượng lâu dài.

Kết luận

Ma túy đá là một trong những tác nhân nguy hiểm nhất gây ra rối loạn tình dục ở nam giới. Từ việc làm tăng ham muốn giả tạo ban đầu, methamphetamine nhanh chóng làm suy giảm dopamine, testosterone và gây tổn thương hệ sinh dục. Hậu quả bao gồm rối loạn cương, giảm ham muốn, vô sinh, và tổn thương tâm thần – tất cả đều góp phần làm suy giảm chất lượng sống và khả năng duy trì mối quan hệ lành mạnh. Việc điều trị cần tiếp cận đa chuyên ngành: từ tâm thần, nội tiết, nam khoa cho đến tâm lý trị liệu. Cảnh báo cộng đồng về những hệ lụy này là điều cần thiết nhằm giảm thiểu tình trạng sử dụng chất trong xã hội, đặc biệt là trong nhóm nam giới trẻ và nhóm nguy cơ cao như MSM.

Tài liệu tham khảo

1. Rawson RA, Gonzales R, Obert JL, et al. (2002). “Methamphetamine use among treatment-seeking adolescents in Southern California: Participant characteristics and treatment response”. Journal of Addictive Diseases, 21(1): 39–52.
2. Semple SJ, Zians J, Grant I, Patterson TL. (2004). “Methamphetamine use, impulsivity, and sexual risk behavior among HIV-positive men who have sex with men”. AIDS and Behavior, 8(1): 115–125.
3. Brown R, Balon R, Segraves RT. (2005). “Methamphetamine and sexual dysfunction”. International Journal of Impotence Research, 17(5): 437–438.
4. Yamamoto Y, Yamamoto K, Hayashi M, et al. (2010). “Effects of methamphetamine on sperm motility and morphology in rats”. Reproductive Toxicology, 30(1): 90–94.
5. London ED, Simon SL, Berman SM, et al. (2004). “Mood disturbances and regional cerebral metabolic abnormalities in recently abstinent methamphetamine abusers”. American Journal of Psychiatry, 161(12): 2245–2252.
6. Hoffman WF, Moore M, Templin R, et al. (2006). “Changes in brain function of abstinent methamphetamine abusers: Evidence from functional MRI”. Addiction Biology, 11(1): 45–56.