Nam Giới Bị Rối Loạn Tình Dục Khi Lúc Lâm Trận, Vợ/Bạn Tình Vô Tình Gọi Tên Người Yêu Cũ

---

Không ít nam giới đến phòng khám nam khoa trong trạng thái hoang mang, hụt hẫng hoặc tổn thương sâu sắc chỉ vì một khoảnh khắc tưởng chừng vô tình: vợ hoặc bạn tình buột miệng gọi tên người yêu cũ trong lúc đang quan hệ. Cảm giác như bị phản bội, bị hạ thấp bản lĩnh, thậm chí mất sạch hứng thú đã khiến nhiều quý ông rơi vào trạng thái rối loạn tình dục (sexual dysfunction) – từ rối loạn cương (erectile dysfunction), giảm ham muốn (hypoactive sexual desire disorder) đến xuất tinh sớm (premature ejaculation).

Tình huống tưởng chừng như chỉ xảy ra trong phim ảnh này, thực tế lại không hiếm gặp tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health. TS.BS.CKII Trà Anh Duy – người đã tiếp nhận nhiều ca tương tự – cho biết: “Sự tổn thương về cảm xúc trong lúc thân mật có thể để lại hậu quả sâu xa hơn cả một lần giận dỗi. Nó có thể lập trình lại phản ứng sinh lý, làm nam giới hình thành phản xạ né tránh quan hệ tình dục hoặc mất khả năng cương khi nghĩ đến bạn tình.”

1. Cơ chế tâm lý và sinh học của rối loạn tình dục do tổn thương cảm xúc

Phản ứng tình dục là sự kết hợp giữa các yếu tố sinh học, nội tiết, thần kinh và tâm lý. Khi nam giới gặp một kích thích cảm xúc tiêu cực trong lúc đang quan hệ – như cảm giác bị phản bội hoặc bị so sánh – hệ thống limbic trong não sẽ kích hoạt phản ứng căng thẳng (stress response), làm tăng tiết hormone cortisol và adrenalin, đồng thời ức chế quá trình tiết nitric oxide – yếu tố quyết định để giãn mạch và gây cương dương.

Theo nghiên cứu của Chivers và cộng sự (2010) công bố trên Archives of Sexual Behavior, yếu tố cảm xúc và nhận thức đóng vai trò then chốt trong điều hòa ham muốn và hưng phấn tình dục ở cả nam và nữ. Chỉ cần một tín hiệu tổn thương, hệ thần kinh trung ương có thể “ngắt kết nối” giữa cảm xúc và chức năng sinh lý.

Bên cạnh đó, sự tổn thương lòng tự tôn nam giới – đặc biệt khi bị đặt vào vị trí “kém hơn người cũ” – dễ dẫn đến lo âu thành tích (performance anxiety), một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây rối loạn cương tạm thời.

2. Trường hợp lâm sàng 1: Cảm giác bị xúc phạm và rối loạn cương kéo dài

Anh N.T.T, 34 tuổi, đến khám tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health vì rối loạn cương kéo dài hơn 3 tháng. Anh chia sẻ rằng trong một lần gần gũi, vợ anh đột nhiên gọi tên người yêu cũ. Dù cô ấy giải thích là “lỡ miệng” nhưng anh không thể gạt đi cảm giác tổn thương và hụt hẫng.

Từ sau sự cố, mỗi lần chuẩn bị quan hệ, anh đều căng thẳng, hồi tưởng lại cảnh cũ và mất khả năng cương. BS Duy chẩn đoán anh mắc rối loạn cương mang tính tâm lý (psychogenic erectile dysfunction), kèm theo biểu hiện lo âu thành tích.

Anh được điều trị hỗ trợ thuốc ức chế PDE5 trong giai đoạn đầu kết hợp liệu pháp nhận thức – hành vi. Sau 9 tuần, tình trạng cải thiện đáng kể và cặp đôi cũng được tư vấn trị liệu hôn nhân để hàn gắn cảm xúc.

3. Trường hợp lâm sàng 2: Xuất tinh sớm sau khi bị gọi nhầm tên

Anh V.H., 29 tuổi, chưa có vợ nhưng đang sống chung với bạn gái. Anh đến khám với tình trạng xuất tinh sớm, xuất hiện đột ngột trong 2 tháng gần đây. Khi được khai thác kỹ, anh cho biết bạn gái từng gọi nhầm tên người yêu cũ trong một lần gần gũi. Dù cả hai đã bỏ qua nhưng sau đó anh không còn cảm thấy kiểm soát được phản ứng xuất tinh.

Mỗi lần gần gũi, anh đều cố kiểm soát nhưng càng cố thì càng xuất tinh nhanh hơn. Điều này phù hợp với mô tả của Masters & Johnson (1970) về cơ chế xuất tinh sớm do mất kiểm soát nhận thức tình dục (diminished perceived control). Bác sĩ Duy hướng dẫn anh kỹ thuật liệu pháp hành vi, kết hợp dùng thuốc và tăng cường giao tiếp với bạn gái. Sau 8 tuần, thời gian xuất tinh cải thiện từ 1 phút lên 5 phút.

4. Cảm xúc bị tổn thương và vòng xoáy ám ảnh lặp lại

Sự kiện bị gọi nhầm tên có thể trở thành một dạng ám ảnh hồi tưởng (flashback), khiến não bộ liên tục tái hiện khoảnh khắc tiêu cực, đặc biệt trong những lần quan hệ sau đó. Tình trạng này nếu không được can thiệp sớm có thể dẫn đến rối loạn ám ảnh cưỡng chế (obsessive sexual thought) hoặc rối loạn lo âu lan tỏa (generalized anxiety disorder).

Theo nghiên cứu của Brotto và cộng sự (2013) trên The Journal of Sexual Medicine, các trải nghiệm tiêu cực trong tình dục có thể làm giảm đáng kể sự hài lòng tình dục và tăng nguy cơ tránh né hoạt động tình dục lâu dài.

Đối với nam giới có tính cách cầu toàn hoặc từng có tổn thương cảm xúc trước đó, phản ứng sẽ càng mạnh mẽ và kéo dài.

5. Hậu quả nếu không điều trị kịp thời

Nếu không được can thiệp đúng hướng, các rối loạn tình dục khởi phát do tổn thương tâm lý có thể trở thành mạn tính. Nam giới có thể hình thành nỗi sợ thất bại, né tránh tình dục, mất kết nối cảm xúc với bạn tình, dẫn đến rạn nứt mối quan hệ và giảm chất lượng cuộc sống.

Ngoài ra, sự suy giảm testosterone thứ phát do stress kéo dài có thể làm trầm trọng hơn tình trạng rối loạn cương và giảm ham muốn. Một nghiên cứu của Isidori và cộng sự (2005) đăng trên Clinical Endocrinology cho thấy mức testosterone tự do có mối liên hệ chặt với chất lượng cương và mức độ thỏa mãn tình dục.

6. Phương pháp điều trị rối loạn tình dục do tổn thương cảm xúc

Điều trị rối loạn tình dục do sang chấn tâm lý như bị gọi nhầm tên người yêu cũ đòi hỏi tiếp cận đa mô thức, bao gồm cả can thiệp về tâm lý lẫn sinh lý. Các nghiên cứu hiện đại cho thấy liệu pháp tâm lý đóng vai trò cốt lõi, trong khi thuốc và thay đổi hành vi hỗ trợ cải thiện triệu chứng.

Theo nghiên cứu của McCabe (2005) đăng trên Journal of Sex Research, liệu pháp nhận thức – hành vi (cognitive behavioral therapy – CBT) là một trong những phương pháp hiệu quả nhất trong điều trị rối loạn chức năng tình dục có yếu tố tâm lý, giúp bệnh nhân định nghĩa lại cảm xúc, vượt qua sang chấn và khôi phục lại đáp ứng sinh lý.

Ngoài CBT, các hình thức liệu pháp khác như sex therapy (trị liệu tình dục), mindfulness-based therapy (trị liệu chánh niệm), hoặc cặp đôi cùng tham gia tư vấn cũng được ghi nhận là có hiệu quả cải thiện rõ rệt theo nghiên cứu tổng hợp của Brotto & Heiman (2007) trên Journal of Consulting and Clinical Psychology.

Về mặt y học, trong trường hợp rối loạn cương hoặc giảm ham muốn có liên quan đến stress và lo âu, có thể sử dụng:

• Thuốc ức chế PDE5 (như sildenafil, tadalafil) hỗ trợ tăng tưới máu dương vật
• Thuốc chống trầm cảm liều thấp nhóm SSRI (như sertraline, paroxetine) trong trường hợp lo âu kèm xuất tinh sớm
• Liệu pháp thay thế testosterone (testosterone replacement therapy – TRT) nếu có thiếu hụt hormone theo đánh giá nội tiết

Theo meta-analysis của Corona và cộng sự (2014) công bố trên European Urology, việc phối hợp liệu pháp hormone và liệu pháp tâm lý cho kết quả cải thiện toàn diện cả về chức năng cương, ham muốn và sự hài lòng tình dục.

Quan trọng nhất, điều trị thành công không chỉ dựa vào thuốc mà đòi hỏi sự hợp tác giữa bác sĩ, bệnh nhân và bạn tình, đồng thời loại bỏ yếu tố kích hoạt cảm xúc tiêu cực để tránh tái phát. Phác đồ thường kết hợp:

• Tư vấn tâm lý chuyên sâu (sex therapy)

• Hỗ trợ tâm lý cặp đôi nếu cần
• Điều chỉnh lối sống, giảm stress
• Dùng thuốc hỗ trợ (nếu có chỉ định): PDE5i, SSRIs liều thấp hoặc testosterone (nếu thiếu hụt)
• Theo dõi tiến trình hồi phục sinh lý và cảm xúc

7. Lời khuyên cho nam giới gặp hoàn cảnh tương tự

Sự cố trong đời sống tình dục là điều có thể xảy ra và hoàn toàn có thể vượt qua nếu có sự chia sẻ, thấu hiểu và điều trị đúng cách. Nam giới không nên tự chịu đựng hoặc trốn tránh, vì điều này chỉ làm vòng xoáy ám ảnh thêm nghiêm trọng. Khi gặp phải tình trạng mất cương, giảm ham muốn hoặc xuất tinh sớm sau một sự kiện tổn thương cảm xúc, hãy tìm đến chuyên gia nam học hoặc trung tâm chuyên sâu về sức khỏe tình dục để được hỗ trợ toàn diện. Việc điều trị sớm không chỉ phục hồi bản lĩnh mà còn giữ vững hạnh phúc lâu dài.

Dr. Tra Anh Duy (BS Chuối Men’s Health)