Người Ưa Nam (Androphilic): Đặc Điểm, Cơ Chế Và Góc Nhìn Khoa Học

---

Người ưa nam (androphilic) là thuật ngữ dùng để mô tả những cá nhân có sự hấp dẫn tình dục và/hoặc tình cảm chủ yếu hướng tới nam giới hoặc những người mang đặc điểm nam tính. Điểm quan trọng của khái niệm này là nó chỉ tập trung vào đối tượng bị thu hút chứ không mặc định về giới tính sinh học hay bản dạng giới của người trải nghiệm. Người ưa nam có thể là nam, nữ, người chuyển giới hoặc người phi nhị nguyên giới, miễn là đối tượng hấp dẫn chính của họ là nam giới.

1. Định nghĩa và phân loại

Thuật ngữ androphilia bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “andros” (người đàn ông) và “philia” (tình yêu, sự yêu thích). Khác với các thuật ngữ xã hội như “đồng tính” hay “dị tính”, androphilia là cách gọi trung tính về khoa học, không kèm định kiến hay giả định về giới.

Các nhóm phân loại dựa trên sự kết hợp giữa xu hướng tình dục và bản dạng giới:

• Nam ưa nam: Nam giới bị hấp dẫn bởi nam giới (thường tương ứng với đồng tính nam – homosexual male).

• Nữ ưa nam: Nữ giới bị hấp dẫn bởi nam giới (tương ứng với dị tính nữ – heterosexual female).
• Người chuyển giới ưa nam: Người chuyển giới (transgender) bị hấp dẫn bởi nam giới.
• Người phi nhị nguyên giới (non-binary) ưa nam: Không thuộc giới tính nam hoặc nữ nhưng bị hấp dẫn bởi nam giới.

2. Cơ sở sinh học và yếu tố phát triển

2.1. Yếu tố di truyền và hormone tiền sản

Các nghiên cứu song sinh cho thấy yếu tố di truyền chiếm khoảng 30–40% sự biến thiên của xu hướng tình dục. Nồng độ hormone sinh dục trong giai đoạn bào thai, đặc biệt testosterone và estrogen, được cho là ảnh hưởng đến cấu trúc não liên quan đến hấp dẫn tình dục.
Theo nghiên cứu của Sanders và cộng sự (2017) công bố trên Scientific Reports, phân tích toàn bộ gen ở hơn 1000 cặp song sinh và cá nhân đã tìm thấy một số vùng gen liên quan đến xu hướng tình dục ở nam giới.

2.2. Phát triển não bộ

Vùng nhân trên giao thoa thị giác (suprachiasmatic nucleus) và vùng nhân trước (anterior hypothalamus) của não có vai trò quan trọng trong điều khiển hành vi tình dục. Một số nghiên cứu hình ảnh học ghi nhận sự khác biệt về thể tích và mức độ hoạt động của các vùng này giữa người ưa nam và người ưa nữ (gynephilic).

3. Góc nhìn tâm lý – xã hội

Người ưa nam hình thành xu hướng tình dục của mình qua sự tương tác giữa yếu tố sinh học và môi trường xã hội. Mặc dù yếu tố xã hội, văn hóa và trải nghiệm cá nhân ảnh hưởng đến cách biểu hiện, nhưng phần lớn bằng chứng cho thấy androphilia không phải là sự “lựa chọn” mà là đặc điểm bền vững.

Các yếu tố xã hội có thể tác động mạnh mẽ:

• Chấp nhận xã hội: Ở môi trường cởi mở, người ưa nam có xu hướng ít che giấu và ít chịu áp lực tâm lý hơn.
• Kỳ thị và định kiến: Có thể dẫn đến stress mạn tính (chronic stress), trầm cảm và lo âu.
• Hệ thống hỗ trợ: Gia đình và bạn bè ủng hộ giúp cải thiện sức khỏe tâm thần và hạnh phúc.

4. Đo lường và nghiên cứu về người ưa nam

Các công cụ đo lường xu hướng tình dục hiện đại thường tách biệt giữa:

• Bản dạng giới (gender identity).
• Hành vi tình dục (sexual behavior).
• Sự hấp dẫn tình dục (sexual attraction).

Một số thang đo được sử dụng:

• Kinsey Scale: Đánh giá xu hướng tình dục trên thang 0–6.
• Sell Assessment of Sexual Orientation: Phân tích đa chiều.
• Androphilia–Gynephilia Index (AGI) hoặc phiên bản cải tiến MAGI: Đo lường mức độ hấp dẫn về phía nam hay nữ.

Theo nghiên cứu của Lippa (2006) công bố trên Archives of Sexual Behavior, việc sử dụng chỉ số androphilia – gynephilia giúp giảm sai lệch khi nghiên cứu ở các nhóm người chuyển giới và phi nhị nguyên giới.

5. Sức khỏe tình dục và các vấn đề liên quan

Người ưa nam có thể gặp những đặc điểm sức khỏe tình dục riêng, tùy thuộc bản dạng giới và hành vi:

• Nguy cơ bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs): Đặc biệt ở nhóm nam ưa nam có hành vi quan hệ đồng giới, nguy cơ mắc HIV và các bệnh khác cao hơn trung bình (yếu tố hành vi và mạng lưới quan hệ).
• Sức khỏe tâm thần: Stress thiểu số (minority stress) làm tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu.
• Tiếp cận y tế: Cần dịch vụ y tế thân thiện, bảo mật và không kỳ thị.

6. Khía cạnh văn hóa và lịch sử

Xu hướng ưa nam xuất hiện ở nhiều nền văn hóa và giai đoạn lịch sử. Ở Hy Lạp cổ đại, một số hình thức quan hệ đồng giới nam được chấp nhận và thậm chí có ý nghĩa giáo dục – xã hội. Trong nhiều cộng đồng hiện đại, mức độ chấp nhận còn khác biệt, nhưng sự hiện diện của người ưa nam là phổ quát.

Theo Herdt (1997) công bố trên Annual Review of Anthropology, androphilia thể hiện khác nhau tùy chuẩn mực văn hóa, hệ thống quyền lực và vai trò giới.

7. Ý nghĩa đối với y học và sức khỏe cộng đồng

Đối với y tế:

• Giúp nhân viên y tế giao tiếp tôn trọng, không giả định xu hướng tình dục.
• Thiết kế chương trình giáo dục sức khỏe tình dục phù hợp.
• Cung cấp dịch vụ xét nghiệm, tư vấn và điều trị STIs dựa trên nhu cầu thực tế.

Theo WHO, dịch vụ y tế dành cho người ưa nam cần đảm bảo không kỳ thị, bảo mật thông tin và tiếp cận toàn diện.

8. Kết luận

Người ưa nam (androphilic) là nhóm có sự hấp dẫn tình dục và/hoặc tình cảm chủ yếu hướng tới nam giới, tồn tại ở nhiều bản dạng giới khác nhau. Đây là một phần tự nhiên của sự đa dạng tình dục con người, hình thành qua sự tương tác giữa yếu tố sinh học và xã hội. Việc hiểu và tôn trọng người ưa nam có ý nghĩa quan trọng trong y tế, giáo dục và chính sách xã hội, nhằm xây dựng môi trường hòa nhập và nâng cao sức khỏe cộng đồng.