Nguyên Nhân Gây Đau Buốt Khi Đi Tiểu

---

Đau buốt khi đi tiểu (dysuria) là một trong những triệu chứng thường gặp nhất trong thực hành lâm sàng niệu học. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu về thể chất mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tâm lý của người bệnh. Mặc dù có thể liên quan đến các bệnh lý đơn giản như nhiễm trùng đường tiểu, nhưng đau buốt khi tiểu cũng có thể là biểu hiện ban đầu của những bệnh lý nghiêm trọng hơn ở đường tiết niệu – sinh dục.

Ca bệnh 1: Anh T.H.V, 32 tuổi, đến khám tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health vì tiểu buốt dữ dội sau mỗi lần quan hệ. Khai thác bệnh sử ghi nhận anh từng quan hệ không sử dụng bao cao su với bạn tình mới trong chuyến công tác. Kết quả soi tươi dịch niệu đạo phát hiện Neisseria gonorrhoeae. Bệnh nhân được chẩn đoán lậu niệu đạo (gonococcal urethritis), điều trị bằng ceftriaxone tiêm bắp và azithromycin uống. Sau 7 ngày, triệu chứng tiểu buốt cải thiện hoàn toàn.

Ca bệnh 2: Anh N.H.P, 41 tuổi, văn phòng, đến khám với triệu chứng tiểu buốt kéo dài hơn 2 tuần, kèm tiểu rắt và cảm giác tiểu không hết. Anh từng tự mua kháng sinh uống nhưng không hết. Siêu âm hệ tiết niệu cho thấy bàng quang dày thành và tồn lưu nước tiểu sau tiểu. Xét nghiệm nước tiểu có bạch cầu ++, cấy vi khuẩn dương tính với E. coli. Chẩn đoán: viêm bàng quang (cystitis). Sau 10 ngày điều trị bằng kháng sinh phổ hẹp theo kháng sinh đồ và thuốc giãn cơ trơn, triệu chứng cải thiện rõ rệt.

1. Viêm niệu đạo (urethritis)

Thường gặp ở nam giới trẻ tuổi, đặc biệt do lây truyền qua đường tình dục (STIs). Tác nhân phổ biến gồm Neisseria gonorrhoeae và Chlamydia trachomatis.

Triệu chứng: tiểu buốt, đau đầu dương vật, tiết dịch niệu đạo, có thể kèm cảm giác nóng rát khi tiểu.

Theo nghiên cứu của Stamm (2002) trên New England Journal of Medicine, khoảng 20–40% nam giới bị viêm niệu đạo không do lậu có nguyên nhân từ Chlamydia.

2. Viêm bàng quang (cystitis)

Là nguyên nhân phổ biến gây tiểu buốt ở cả nam và nữ, đặc biệt trong bối cảnh vệ sinh kém, nhịn tiểu lâu hoặc sau quan hệ tình dục.

Tác nhân thường gặp là vi khuẩn E. coli. Triệu chứng: tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu nhiều lần, có thể kèm sốt nhẹ hoặc tiểu ra máu.

Theo nghiên cứu của Medina và Castillo-Pino (2019) công bố trên Nature Reviews Urology, khoảng 60% phụ nữ và 12% nam giới sẽ mắc ít nhất một lần viêm bàng quang trong đời. Viêm niệu đạo (urethritis)

Thường gặp ở nam giới trẻ tuổi, đặc biệt do lây truyền qua đường tình dục (STIs). Tác nhân phổ biến gồm Neisseria gonorrhoeae và Chlamydia trachomatis.

Triệu chứng: tiểu buốt, đau đầu dương vật, tiết dịch niệu đạo, có thể kèm cảm giác nóng rát khi tiểu.

Theo nghiên cứu của Stamm (2002) trên New England Journal of Medicine, khoảng 20–40% nam giới bị viêm niệu đạo không do lậu có nguyên nhân từ Chlamydia.

3. Viêm tuyến tiền liệt (prostatitis)

Ở nam giới trung niên, đau buốt khi tiểu có thể là dấu hiệu của viêm tuyến tiền liệt, đặc biệt là thể mạn tính.

Triệu chứng: tiểu buốt, tiểu nhiều lần, đau tầng sinh môn, đau khi xuất tinh.

Viêm tuyến tiền liệt thường không đáp ứng tốt với kháng sinh thông thường, cần chẩn đoán phân biệt kỹ và theo dõi dài hạn.

4. Sỏi tiết niệu (urinary stones)

Sỏi niệu đạo, bàng quang hay niệu quản đoạn xa có thể gây tiểu buốt do cọ xát hoặc cản trở dòng chảy nước tiểu.

Triệu chứng điển hình: tiểu buốt từng cơn, tiểu khó, đau quặn hông lưng hoặc đau lan dương vật.

Theo nghiên cứu của Scales và cộng sự (2012) trên European Urology, tỷ lệ mắc sỏi tiết niệu trong dân số Hoa Kỳ là khoảng 8.8%, cao hơn ở nam giới và người làm việc ít vận động.

5. Viêm bàng quang kẽ (interstitial cystitis)

Là bệnh lý mãn tính hiếm gặp, thường thấy ở phụ nữ nhưng nam giới cũng có thể bị.

Triệu chứng: tiểu buốt kéo dài, tiểu nhiều lần, cảm giác căng tức bàng quang.

Chẩn đoán cần loại trừ các nguyên nhân nhiễm trùng thông thường, có thể cần nội soi bàng quang.

6. Ung thư bàng quang hoặc tuyến tiền liệt

Trong một số trường hợp, tiểu buốt có thể là biểu hiện ban đầu của khối u đường tiết niệu, đặc biệt khi kèm tiểu ra máu (hematuria) hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.

Nam giới trên 50 tuổi có yếu tố nguy cơ (hút thuốc, tiếp xúc hóa chất) cần được tầm soát bằng siêu âm, PSA và nội soi nếu cần.

7. Các nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân khác gây tiểu buốt thường bị bỏ qua nhưng cũng rất quan trọng nếu không được điều trị kịp thời:

• Viêm da quy đầu: Thường gặp ở nam giới vệ sinh kém hoặc bị nhiễm nấm Candida. Nếu không điều trị, tình trạng viêm có thể lan sang niệu đạo, gây tiểu buốt.
• Hẹp bao quy đầu (phimosis): Gây khó khăn trong việc vệ sinh sạch sẽ, dẫn đến tích tụ bựa sinh dục và vi khuẩn, từ đó làm tăng nguy cơ viêm quy đầu – niệu đạo và gây tiểu buốt.

• Chấn thương cơ học: Quan hệ thô bạo, thủ dâm sai cách, hoặc chấn thương vùng sinh dục có thể làm trầy xước niệu đạo, gây kích ứng và cảm giác tiểu buốt thoáng qua hoặc kéo dài.
• Dị ứng hoặc kích ứng: Một số trường hợp dị ứng với chất bôi trơn, bao cao su hoặc hóa chất tẩy rửa có thể làm viêm nhẹ niêm mạc niệu đạo và quy đầu, gây cảm giác đau buốt khi tiểu. Nếu tình trạng này tái diễn mà không xử lý, có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và dẫn đến nhiễm trùng niệu đạo. Khi nào cần đi khám?

Nam giới nên đến cơ sở y tế khi có:

• Đau buốt khi tiểu kéo dài >3 ngày
• Tiểu ra mủ, máu hoặc có dịch bất thường từ niệu đạo
• Tiểu khó, bí tiểu hoặc tiểu không hết
• Đau vùng bụng dưới, tầng sinh môn hoặc sốt

Việc thăm khám sớm giúp xác định nguyên nhân chính xác và điều trị kịp thời, phòng ngừa biến chứng như nhiễm trùng lan rộng, tổn thương thận hoặc vô sinh nam.

9. Kết luận

Đau buốt khi tiểu là dấu hiệu cảnh báo phổ biến nhưng dễ bị xem nhẹ. Đây có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau, từ viêm nhiễm nhẹ đến những tình trạng nghiêm trọng như ung thư hoặc sỏi tiết niệu. Điều quan trọng là không tự ý mua thuốc điều trị khi chưa có chẩn đoán chính xác, và nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa nam khoa khi có dấu hiệu bất thường.

Dr. Tra Anh Duy (BS Chuối Men’s Health)