Những Biến Đổi Trên Cơ Thể Người Chuyển Giới Nam (FTM) Theo Thời Gian Khi Sử Dụng Nội Tiết Tố Chuyển Giới

---

Việc sử dụng nội tiết tố chuyển giới (hormone replacement therapy – HRT) là một phần quan trọng trong quá trình chuyển giới nam (FTM – female-to-male). Thông qua việc sử dụng testosterone, cơ thể sẽ trải qua những thay đổi đáng kể về thể chất và tâm lý, từ đó giúp người chuyển giới đạt được các đặc điểm sinh học nam giới. Tuy nhiên, mức độ và tốc độ thay đổi phụ thuộc vào liều lượng hormone, độ tuổi bắt đầu sử dụng, cũng như yếu tố di truyền và sức khỏe tổng thể của mỗi người.

1. Nội tiết tố chuyển giới và cơ chế tác động

Trong HRT cho người chuyển giới nam, testosterone đóng vai trò chính:

• Thay đổi đặc điểm sinh dục phụ: Testosterone thúc đẩy sự phát triển các đặc điểm sinh dục nam như râu, giọng trầm, và cơ bắp.
• Ức chế hormone estrogen: Testosterone làm giảm chu kỳ kinh nguyệt và các đặc điểm nữ tính khác.

Việc sử dụng testosterone thường được tiêm hoặc bôi qua da. Tùy thuộc vào phương pháp và liều lượng, cơ thể sẽ trải qua các thay đổi dần dần.

2. Những biến đổi trên cơ thể theo thời gian

2.1. Biến đổi trong 1–3 tháng đầu

• Da nhờn hơn: Testosterone kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn, dẫn đến da nhờn và có thể nổi mụn. Nghiên cứu của Cuhaci et al. (2014) trên Hormones ghi nhận rằng sự thay đổi này tương tự như giai đoạn dậy thì ở nam giới.

• Ngừng kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt thường dừng lại sau 1–2 tháng sử dụng testosterone.
• Tăng ham muốn tình dục: Mức testosterone cao hơn làm tăng ham muốn tình dục một cách đáng kể.

2.2. Biến đổi trong 3–6 tháng

• Giọng nói trầm hơn: Testosterone làm dày dây thanh quản, khiến giọng nói trở nên trầm hơn. Đây là một thay đổi vĩnh viễn.
• Phát triển lông mặt và cơ thể: Lông mọc dày hơn trên mặt, chân, cánh tay, và ngực, tuy nhiên quá trình này diễn ra từ từ và có thể kéo dài vài năm.

• Tăng khối lượng cơ bắp: Testosterone thúc đẩy sự phát triển cơ bắp, đặc biệt là ở vai và cánh tay. Nghiên cứu của Gooren & Bunck (2004) trên Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism cho thấy, khối lượng cơ tăng trung bình 12% trong 6 tháng đầu.
• Giảm mỡ cơ thể ở vùng nữ tính: Mỡ ở hông, đùi, và mông giảm dần, cơ thể dần có hình dạng nam tính hơn.

2.3. Biến đổi trong 6–12 tháng

• Phát triển cơ quan sinh dục: Âm vật tăng kích thước từ 2–4 cm do tác động của testosterone, đây là một thay đổi vĩnh viễn.
• Rụng tóc và hói đầu: Testosterone có thể gây rụng tóc hoặc hói đầu, đặc biệt ở những người có yếu tố di truyền.
• Tăng mật độ xương: Testosterone làm tăng mật độ xương, giúp giảm nguy cơ loãng xương.

2.4. Biến đổi sau 1–2 năm

• Cơ thể ổn định hơn: Phân bố mỡ và cơ bắp đạt trạng thái cân bằng. Hình thể nam tính rõ ràng hơn với vai rộng và eo thon.
• Râu và lông phát triển hoàn thiện: Sau khoảng 2 năm, râu và lông cơ thể mọc dày và ổn định.
• Giảm kích thước tuyến vú: Testosterone làm giảm mô mỡ ở vùng ngực, tuy nhiên không loại bỏ hoàn toàn tuyến vú.

3. Yếu tố ảnh hưởng đến mức độ và tốc độ thay đổi

• Độ tuổi bắt đầu HRT: Những người bắt đầu sử dụng testosterone sớm thường có kết quả rõ ràng hơn.
• Yếu tố di truyền: Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển cơ bắp, râu, và phân bố mỡ.
• Liều lượng testosterone: Liều lượng và phương pháp sử dụng hormone ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ thay đổi.

4. Tác dụng phụ và lưu ý

4.1. Tác dụng phụ

• Mụn trứng cá: Là tác dụng phụ phổ biến trong giai đoạn đầu, nhưng thường giảm dần sau 1 năm.
• Nguy cơ tim mạch: Testosterone có thể làm tăng cholesterol LDL và giảm cholesterol HDL, tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
• Tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung: Mặc dù hiếm gặp, nguy cơ này vẫn tồn tại nếu tử cung không được phẫu thuật loại bỏ.

4.2. Lưu ý khi sử dụng

• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Kiểm tra định kỳ mức testosterone, chức năng gan, và mật độ xương để đảm bảo sức khỏe.
• Kiểm soát liều lượng: Testosterone cần được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để tránh các biến chứng như huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc quá liều.

5. Lợi ích tâm lý

Ngoài những thay đổi về thể chất, HRT cũng mang lại nhiều lợi ích tâm lý. Nhiều người chuyển giới nam báo cáo rằng họ cảm thấy tự tin hơn, giảm căng thẳng và lo âu, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống. Nghiên cứu của Gómez-Gil et al. (2012) trên Psychosomatic Medicine chỉ ra rằng việc sử dụng testosterone giúp cải thiện đáng kể sức khỏe tâm lý ở người chuyển giới nam.

6. Kết luận

Việc sử dụng nội tiết tố chuyển giới giúp người chuyển giới nam đạt được các đặc điểm sinh học nam giới, cải thiện cả về thể chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, đây là một quá trình lâu dài đòi hỏi sự kiên nhẫn và theo dõi chặt chẽ từ các bác sĩ chuyên khoa. Để đạt được kết quả tốt nhất, người sử dụng cần tuân thủ phác đồ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh.

Tài liệu tham khảo

1. Gooren L, Bunck M. (2004). Transsexuals and testosterone therapy: A longitudinal study on the effect of testosterone administration on body composition. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 89(4), 2032-2039.
2. Cuhaci N, Polat SB, Evranos B, et al. (2014). Hormonal treatment in gender dysphoria: Effects on dermatological features. Hormones, 13(4), 519-530.
3. Gómez-Gil E, Zubiaurre-Elorza L, Esteva I, et al. (2012). Hormonal treatment improves psychobiological well-being in transsexuals. Psychosomatic Medicine, 74(3), 193-199.
4. Hembree WC, Cohen-Kettenis PT, Gooren L, et al. (2017). Endocrine treatment of gender-dysphoric/gender-incongruent persons: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 102(11), 3869-3903.