Rối Loạn Cương Và Triệu Chứng Đường Tiểu Dưới – Mối Quan Ngại Song Hành Ở Nam Giới Lớn Tuổi

---

Rối loạn cương dương (erectile dysfunction – ED) và triệu chứng đường tiểu dưới (lower urinary tract symptoms – LUTS) là hai tình trạng phổ biến, thường gặp song hành ở nam giới trung niên và cao tuổi. Cả hai không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống và sức khỏe thể chất mà còn gây suy giảm đáng kể đời sống tinh thần, tình dục và sự tự tin của người bệnh.

Nghiên cứu cho thấy rằng ED và LUTS có mối liên hệ dịch tễ, sinh lý bệnh và điều trị chồng lấp. Việc tiếp cận một cách tổng thể, đồng thời xử lý cả hai tình trạng là xu hướng điều trị hiện đại trong chăm sóc sức khỏe nam giới.

1. Mối liên hệ giữa ED và LUTS: Những bằng chứng dịch tễ

Các nghiên cứu quy mô lớn như nghiên cứu MSAM-7 (Multinational Survey on Aging Males) đã chứng minh mối liên quan rõ rệt giữa ED và LUTS. Theo kết quả công bố trên European Urology (Rosen et al., 2003), nguy cơ rối loạn cương tăng gấp 2.5 lần ở những người có triệu chứng đường tiểu dưới mức trung bình – nặng so với nhóm không có triệu chứng.

LUTS bao gồm tiểu khó, tiểu ngắt quãng, tiểu gấp, tiểu đêm và tiểu nhiều lần. Tần suất LUTS tăng theo tuổi, đồng thời kéo theo suy giảm chức năng tình dục.

2. Cơ chế sinh lý bệnh chung

Cơ chế bệnh sinh kết nối ED và LUTS được giải thích bởi một số giả thuyết:

• Rối loạn nội mô (endothelial dysfunction): ảnh hưởng đến cả mạch máu dương vật và vùng cổ bàng quang – tuyến tiền liệt
• Tăng hoạt hệ thần kinh giao cảm (sympathetic overactivity): gây tăng trương lực cơ trơn vùng tuyến tiền liệt và mạch máu thể hang
• Giảm nitric oxide (NO): làm suy giảm cả chức năng cương và giãn cơ vùng niệu đạo – bàng quang
• Tăng yếu tố viêm hệ thống và stress oxy hóa liên quan đến lão hóa

Theo nghiên cứu của McVary và cộng sự (2005) công bố trên Journal of Urology, mức độ LUTS có liên hệ tỉ lệ thuận với mức độ nặng của ED, độc lập với yếu tố tuổi và bệnh đi kèm.

3. Trường hợp lâm sàng tiêu biểu tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health

Trường hợp 1: Ông N.V.L, 62 tuổi, đến khám vì rối loạn cương trong 6 tháng và tiểu đêm 3–4 lần. Ông từng dùng thuốc cường dương nhưng không hiệu quả. Khai thác bệnh sử ghi nhận ông có triệu chứng tiểu yếu, rặn tiểu, dòng tiểu không mạnh và tiểu không hết. Khám lâm sàng phát hiện tuyến tiền liệt to nhẹ (40g), PSA trong giới hạn. Bệnh nhân được chẩn đoán LUTS do phì đại tuyến tiền liệt (benign prostatic hyperplasia – BPH) kèm ED. TS.BS.CK2 Trà Anh Duy chỉ định phối hợp thuốc ức chế alpha-1 (tamsulosin) và ức chế PDE5 (tadalafil 5mg hàng ngày). Sau 4 tuần, cả triệu chứng tiểu và khả năng cương đều cải thiện rõ.

Trường hợp 2: Ông P.H.T, 68 tuổi, đến khám với than phiền rối loạn cương dương và tiểu nhiều lần cả ngày lẫn đêm. Tiền sử đái tháo đường type 2, đang điều trị ổn định. Khám lâm sàng và đo niệu dòng cho thấy lưu lượng dòng tiểu giảm. Siêu âm tồn lưu nước tiểu sau tiểu: 80ml. Xét nghiệm testosterone thấp (280 ng/dL). Sau tư vấn, bệnh nhân được điều chỉnh thuốc đái tháo đường, phối hợp tadalafil liều thấp và thay đổi lối sống. Sau 6 tuần, ông cho biết khả năng cương được cải thiện, giấc ngủ tốt hơn nhờ giảm tiểu đêm.

4. Tầm quan trọng của tiếp cận đa chiều

Việc điều trị riêng rẽ ED và LUTS thường không mang lại hiệu quả bền vững. Để tối ưu hóa điều trị, cần:

• Đánh giá toàn diện về nội tiết (testosterone, prolactin)
• Khám trực tràng tuyến tiền liệt, đo tồn lưu tiểu và PSA
• Khai thác thói quen sống, mức độ stress và sinh hoạt tình dục

Kết hợp thuốc vừa cải thiện lưu thông mạch máu vùng chậu, vừa làm giãn cơ trơn vùng cổ bàng quang và thể hang là chiến lược được ưu tiên.

5. Vai trò của tadalafil trong điều trị kết hợp

Tadalafil – một thuốc ức chế PDE5 có thời gian bán hủy dài – được chứng minh có hiệu quả cải thiện đồng thời cả ED và LUTS.

Theo nghiên cứu của Porst và cộng sự (2011) trên European Urology, tadalafil 5mg hàng ngày giúp cải thiện điểm IPSS (International Prostate Symptom Score) và IIEF (International Index of Erectile Function) rõ rệt sau 12 tuần điều trị.

Tadalafil được FDA chấp thuận dùng điều trị BPH kèm ED, là lựa chọn an toàn cho nam giới không dùng nitrate.

6. Hỗ trợ lối sống và liệu pháp bổ trợ

Ngoài thuốc, các biện pháp hỗ trợ nên được đồng thời áp dụng:

• Tập thể dục đều đặn, đặc biệt là aerobic
• Giảm cân nếu BMI > 25
• Giảm rượu bia, thuốc lá
• Tập Kegel cải thiện cơ sàn chậu

Liệu pháp hormone thay thế có thể cân nhắc ở nam giới có triệu chứng lâm sàng của suy sinh dục và testosterone thấp, sau khi loại trừ chống chỉ định.

7. Kết luận

Rối loạn cương và triệu chứng đường tiểu dưới là hai mối lo song hành thường gặp ở nam giới lớn tuổi. Việc chẩn đoán sớm, đánh giá toàn diện và điều trị tích hợp sẽ mang lại hiệu quả vượt trội hơn so với tiếp cận riêng lẻ. Bác sĩ cần chủ động hỏi và đồng hành cùng bệnh nhân để khôi phục chất lượng sống tình dục – tiết niệu một cách bền vững.

Tài liệu tham khảo

1. Rosen, R., et al. (2003). Association of erectile dysfunction and lower urinary tract symptoms in men older than 50 years. European Urology, 44(5), 637–643.
2. McVary, K. T., et al. (2005). Lower urinary tract symptoms and erectile dysfunction: the role of phosphodiesterase type 5 inhibitors. Journal of Urology, 174(2), 609–615.
3. Porst, H., et al. (2011). Efficacy and safety of once-daily tadalafil 5 mg for the treatment of men with lower urinary tract symptoms suggestive of benign prostatic hyperplasia. European Urology, 60(6), 1105–1113.