Sinh Lý Bệnh Học Của Xuất Tinh Sớm Nguyên Phát

---

Xuất tinh sớm nguyên phát là tình trạng nam giới xuất tinh quá nhanh ngay từ lần đầu tiên quan hệ tình dục và kéo dài suốt cuộc đời nếu không được điều trị. Đây là dạng xuất tinh sớm do nguyên nhân bẩm sinh, thường có các yếu tố sinh lý và thần kinh chi phối. Xuất tinh sớm nguyên phát khác với xuất tinh sớm thứ phát (xuất hiện sau một thời gian dài hoạt động tình dục bình thường), và nó thường có liên quan đến những bất thường trong quá trình điều chỉnh xuất tinh ở mức độ thần kinh và hormone.

Dưới đây là các yếu tố và cơ chế sinh lý bệnh học liên quan đến xuất tinh sớm nguyên phát:

1. Mất cân bằng serotonin trong hệ thần kinh trung ương (CNS)

Serotonin (5-HT) là chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc điều chỉnh quá trình xuất tinh. Vai trò của serotonin trong điều hòa xuất tinh đã được nghiên cứu rộng rãi, và sự rối loạn điều hòa serotonin là yếu tố sinh học chính trong xuất tinh sớm nguyên phát.

Cơ chế hoạt động của serotonin:

• Serotonin đóng vai trò ức chế quá trình xuất tinh thông qua tác động lên các thụ thể trong hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là vùng não giữa.
• Các thụ thể serotonin, đặc biệt là 5-HT2C và 5-HT1A, có vai trò điều chỉnh quá trình xuất tinh:
  • Thụ thể 5-HT2C: Khi được kích hoạt, có tác dụng ức chế xuất tinh.
  • Thụ thể 5-HT1A: Khi được kích hoạt, có xu hướng thúc đẩy quá trình xuất tinh.

Mất cân bằng serotonin và xuất tinh sớm:

• Nam giới mắc xuất tinh sớm nguyên phát có thể có mức serotonin thấp hoặc sự mất cân bằng giữa hoạt động của các thụ thể serotonin.
• Waldinger et al. (2004) cho rằng sự thiếu hụt hoạt động của thụ thể 5-HT2C hoặc sự kích hoạt quá mức của thụ thể 5-HT1A là nguyên nhân chính dẫn đến sự rối loạn kiểm soát xuất tinh.

Do đó, các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRIs) như paroxetine, sertraline, và fluoxetine đã được sử dụng rộng rãi để điều trị xuất tinh sớm bằng cách tăng mức serotonin trong não.

2. Sự quá nhạy cảm của dương vật

Độ nhạy cảm cao của dương vật, đặc biệt là vùng quy đầu, là một trong những yếu tố sinh lý chính liên quan đến xuất tinh sớm nguyên phát. Nam giới mắc XTS nguyên phát thường có ngưỡng kích thích tình dục thấp, dẫn đến xuất tinh nhanh hơn.

Cơ chế:

• Độ nhạy cảm của dây thần kinh ngoại biên ở dương vật cao hơn bình thường, khiến các kích thích tình dục từ dương vật dễ dàng đạt đến ngưỡng kích hoạt phản xạ xuất tinh.
• Sự quá nhạy cảm này gây ra tín hiệu mạnh mẽ từ dây thần kinh ngoại biên lên hệ thần kinh trung ương, dẫn đến sự kích hoạt phản xạ xuất tinh quá sớm.

Rowland et al. (1993) đã phát hiện rằng nam giới mắc xuất tinh sớm nguyên phát có độ nhạy cảm dương vật cao hơn so với nam giới bình thường, dẫn đến phản ứng nhanh chóng với các kích thích tình dục và làm giảm khả năng kiểm soát quá trình xuất tinh.

3. Mất cân bằng trong hệ thần kinh giao cảm

Quá trình xuất tinh là một phản xạ phức tạp được kiểm soát bởi hệ thần kinh tự chủ, trong đó hệ thần kinh giao cảm đóng vai trò chính trong việc điều khiển các cơ co thắt ở vùng sinh dục và niệu đạo để đẩy tinh dịch ra ngoài.

Cơ chế hoạt động của hệ thần kinh giao cảm:

• Khi có sự kích thích tình dục, hệ thần kinh giao cảm kích hoạt quá trình co bóp của các cơ vùng niệu đạo, tuyến tiền liệt và túi tinh, tạo nên quá trình xuất tinh.
• Nam giới mắc xuất tinh sớm nguyên phát có thể có hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh hơn bình thường, khiến phản xạ xuất tinh được kích hoạt quá nhanh.

Giuliano et al. (2006) đã chỉ ra rằng sự mất cân bằng trong hoạt động của hệ thần kinh giao cảm có thể gây ra sự kích thích quá mức, dẫn đến xuất tinh sớm ngay khi bắt đầu có kích thích tình dục.

4. Yếu tố di truyền

Yếu tố di truyền cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của xuất tinh sớm nguyên phát. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng XTS có thể mang tính gia đình, với nguy cơ mắc bệnh cao hơn ở những nam giới có người thân mắc xuất tinh sớm.

Bằng chứng di truyền:

• Jern et al. (2007) đã phát hiện rằng yếu tố di truyền chiếm khoảng 20-30% khả năng mắc XTS ở nam giới.
• Nam giới có cha hoặc anh em mắc xuất tinh sớm nguyên phát thường có nguy cơ cao hơn mắc phải tình trạng này, cho thấy có sự di truyền của các yếu tố liên quan đến khả năng kiểm soát xuất tinh.

Tuy nhiên, các gen cụ thể liên quan đến xuất tinh sớm vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng các biến thể gen có thể liên quan đến hệ thống điều hòa serotonin và sự nhạy cảm của dương vật.

5. Rối loạn phản xạ xuất tinh

Xuất tinh là một phản xạ thần kinh được điều khiển bởi các đường dẫn truyền từ hệ thần kinh trung ương đến hệ thần kinh ngoại biên. Trong trường hợp xuất tinh sớm nguyên phát, quá trình phản xạ này có thể bị rối loạn, dẫn đến sự kích hoạt quá mức.

Cơ chế rối loạn phản xạ xuất tinh:

• Các tín hiệu từ dây thần kinh cảm giác tại dương vật được truyền đến tủy sống và não, nơi các trung tâm thần kinh kiểm soát phản xạ xuất tinh.
• Nam giới mắc XTS nguyên phát có thể có hệ thần kinh phản xạ hoạt động quá mạnh, khiến các tín hiệu từ dương vật nhanh chóng kích hoạt phản xạ xuất tinh trước khi bệnh nhân có thể kiểm soát.

Sự phối hợp không đồng bộ giữa hệ thần kinh trung ương và ngoại biên có thể dẫn đến sự giảm khả năng kiểm soát xuất tinh và làm cho quá trình này diễn ra quá nhanh.

6. Yếu tố tâm lý

Mặc dù xuất tinh sớm nguyên phát chủ yếu là do yếu tố sinh lý, nhưng yếu tố tâm lý cũng có thể đóng vai trò quan trọng, đặc biệt là khi tình trạng này kéo dài trong suốt đời sống tình dục của nam giới.

Các yếu tố tâm lý có thể bao gồm:

• Lo lắng về hiệu suất tình dục: Nam giới có thể cảm thấy lo lắng và căng thẳng khi phải duy trì hiệu suất tình dục, điều này có thể làm tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, dẫn đến xuất tinh nhanh hơn.
• Áp lực về mối quan hệ: Lo ngại về việc không thỏa mãn bạn tình hoặc mất tự tin trong mối quan hệ có thể làm trầm trọng thêm tình trạng xuất tinh sớm.

McMahon et al. (2008) đã cho rằng các yếu tố tâm lý có thể làm trầm trọng thêm xuất tinh sớm nguyên phát và khiến bệnh nhân khó khăn hơn trong việc kiểm soát xuất tinh.

Kết luận

Xuất tinh sớm nguyên phát có cơ chế sinh lý bệnh phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố sinh học như rối loạn điều hòa serotonin, sự quá nhạy cảm của dương vật, mất cân bằng trong hoạt động của hệ thần kinh giao cảm và yếu tố di truyền. Những yếu tố này cùng với rối loạn phản xạ thần kinh làm giảm khả năng kiểm soát xuất tinh của nam giới ngay từ những lần quan hệ đầu tiên. Yếu tố tâm lý, mặc dù không phải là nguyên nhân chính, nhưng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng này. Việc điều trị xuất tinh sớm nguyên phát thường dựa vào điều chỉnh các cơ chế sinh học này, bao gồm điều trị bằng thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (SSRIs) và liệu pháp tâm lý khi cần thiết.

Tài liệu tham khảo

1. Waldinger, M. D., Quinn, P., Dilleen, M., Mundayat, R., Schweitzer, D. H., & Boolell, M. (2004). A multinational population survey of intravaginal ejaculation latency time. The Journal of Sexual Medicine, 1(2), 193-196.
2. Jern, P., Santtila, P., Johansson, A., et al. (2007). Evidence for a genetic component in men’s reports of premature ejaculation. The Journal of Sexual Medicine, 4(6), 1292-1300.
3. Rowland, D. L., Strassberg, D. S., De Gouveia Brazao, C. A., & Slob, A. K. (1993). Ejaculatory latency and control in men with premature ejaculation: an investigation using penile anesthesia. Archives of Sexual Behavior, 22(4), 285-295.
4. Giuliano, F., & Hellstrom, W. J. G. (2006). Neurophysiology of ejaculation. The Journal of Sexual Medicine, 3(4), 628-639.
5. McMahon, C. G. (2008). Premature ejaculation: past, present, and future perspectives. The Journal of Sexual Medicine, 5(3), 557-567.

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:

• Các Hình Thức Thăm Khám Để Chẩn Đoán Xuất Tinh Sớm
• Liệu Pháp Hành Vi Chữa Xuất Tinh Sớm