So Sánh Các Biện Pháp Tránh Thai Ở Nam Giới

---

Kiểm soát sinh sản (birth control) là nền tảng của sức khỏe sinh sản cộng đồng. Nam giới, bên cạnh phụ nữ, cũng có nhiều lựa chọn tránh thai với hiệu quả, ưu nhược điểm và mức độ chấp nhận khác nhau. Việc so sánh toàn diện các biện pháp giúp định hướng cá nhân hóa trong kế hoạch hóa gia đình.

1. Bao cao su

Bao cao su (condom) là phương pháp phổ biến nhất, hoạt động như hàng rào cơ học ngăn tinh trùng đi vào âm đạo.

• Ưu điểm: dễ tiếp cận, giá rẻ, đồng thời bảo vệ khỏi bệnh lây truyền qua đường tình dục (sexually transmitted infections – STIs).
• Nhược điểm: có thể rách, tuột; làm giảm khoái cảm; phụ thuộc vào kỹ năng và sự tuân thủ.
• Hiệu quả: theo nghiên cứu của Trussell (2011) công bố trên Contraception, tỷ lệ thất bại với bao cao su là 18% trong sử dụng điển hình, nhưng chỉ 2% nếu dùng hoàn hảo.

2. Xuất tinh ngoài

Xuất tinh ngoài (coitus interruptus – withdrawal method) là phương pháp truyền thống lâu đời.

• Ưu điểm: không tốn chi phí, có thể áp dụng ngay lập tức.
• Nhược điểm: tinh dịch rò rỉ có thể chứa tinh trùng; phụ thuộc vào sự kiểm soát của nam giới; hiệu quả thấp.
• Hiệu quả: theo Trussell (2011), tỷ lệ thất bại 22% trong sử dụng điển hình.

3. Thắt ống dẫn tinh

Thắt ống dẫn tinh (vasectomy) là thủ thuật ngoại khoa nhằm cắt hoặc buộc ống dẫn tinh.

• Ưu điểm: hiệu quả cao, ổn định lâu dài, ít biến chứng.
• Nhược điểm: khó đảo ngược hoàn toàn; không phòng bệnh lây truyền qua đường tình dục.
• Hiệu quả: theo Labrecque (2016) công bố trên Canadian Urological Association Journal, tỷ lệ thất bại là 0,15%.

4. Các biện pháp tránh thai nội tiết

Biện pháp nội tiết (hormonal contraception) dùng testosterone và/hoặc progestin để ức chế sản xuất tinh trùng (spermatogenesis).

• Cơ chế: testosterone ngoại sinh ức chế tiết LH, FSH từ tuyến yên, làm giảm hoạt động của tế bào Leydig và Sertoli.
• Ưu điểm: hiệu quả cao, có thể đảo ngược khi ngừng thuốc.
• Nhược điểm: tác dụng phụ (mụn, tăng cân, thay đổi tâm trạng, giảm HDL).
• Hiệu quả: nghiên cứu của Wang và cộng sự (2009) công bố trên Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism cho thấy 95% nam giới đạt mật độ tinh trùng <1 triệu/mL sau 24 tuần.

5. Biện pháp không nội tiết

5.1. Gossypol

Chiết xuất từ hạt bông, từng nghiên cứu tại Trung Quốc như thuốc tránh thai nam.

• Ưu điểm: hiệu quả cao.
• Nhược điểm: độc tính, gây giảm kali máu, vô sinh vĩnh viễn ở 20% người dùng.
• Do đó, gossypol không còn được khuyến cáo.

5.2. RISUG và Vasalgel

RISUG (Reversible Inhibition of Sperm Under Guidance) và Vasalgel là polymer tiêm vào ống dẫn tinh để bất hoạt tinh trùng.

• Ưu điểm: hiệu quả cao, tác dụng lâu dài (trên 10 năm), có thể đảo ngược bằng dung dịch đặc hiệu.
• Nhược điểm: mới trong nghiên cứu, chưa phổ biến toàn cầu.
• Số liệu: Guha (2005) công bố trên Contraception cho thấy hiệu quả tránh thai >99% sau tiêm RISUG.

6. Biện pháp thử nghiệm mới

• Tăng nhiệt tinh hoàn: tắm nước nóng hoặc thiết bị đặc biệt làm giảm sinh tinh, nhưng chưa chuẩn hóa.
• Sóng siêu âm: liều cao có thể bất hoạt tinh trùng tạm thời.
• Ức chế kênh ion CatSper: thuốc uống đang nghiên cứu để ngăn di động tinh trùng.

7. So sánh hiệu quả và tính chấp nhận

Phương pháp	Hiệu quả (sử dụng điển hình)	Khả năng đảo ngược	Phòng STIs	Nhược điểm chính
Bao cao su	82%	Có	Có	Rách, tuột
Xuất tinh ngoài	78%	Có	Không	Hiệu quả thấp
Thắt ống dẫn tinh	>99%	Khó	Không	Khó đảo ngược
Nội tiết (testosterone)	>95% (nghiên cứu)	Có	Không	Tác dụng phụ
RISUG / Vasalgel	>99% (nghiên cứu)	Có	Không	Chưa phổ biến
Tăng nhiệt / siêu âm	Chưa chuẩn hóa	Có	Không	Nghiên cứu hạn chế

8. Yếu tố ảnh hưởng đến lựa chọn

• Hiệu quả: thắt ống dẫn tinh và RISUG vượt trội.
• Khả năng đảo ngược: nội tiết và RISUG có lợi thế.
• Phòng bệnh lây qua đường tình dục: bao cao su duy nhất có tác dụng kép.
• Chấp nhận xã hội: còn hạn chế; nhiều nam giới vẫn ngần ngại với nội tiết hoặc thủ thuật vĩnh viễn.

9. Kết luận

Nam giới hiện có nhiều lựa chọn tránh thai, từ phương pháp truyền thống đến hiện đại. Bao cao su vẫn là phương pháp kép duy nhất bảo vệ khỏi cả mang thai ngoài ý muốn và bệnh lây truyền qua đường tình dục. Thắt ống dẫn tinh hiệu quả gần như tuyệt đối nhưng ít khả năng đảo ngược. Các biện pháp nội tiết, RISUG và những thử nghiệm mới mang lại triển vọng trong tương lai. Việc lựa chọn cần cá nhân hóa, dựa trên mong muốn sinh sản, tình trạng sức khỏe và yếu tố xã hội – văn hóa. Sự tham gia tích cực của nam giới trong kiểm soát sinh sản sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình và cộng đồng.

Dr. Tra Anh Duy (BS Chuối Men’s Health)