So Sánh Các Xét Nghiệm Máu Chẩn Đoán Giang Mai

---

Chẩn đoán giang mai qua xét nghiệm máu dựa trên hai nhóm chính: xét nghiệm không đặc hiệu (non-treponemal tests) và xét nghiệm đặc hiệu (treponemal tests). Dưới đây là chi tiết về từng loại xét nghiệm, ưu nhược điểm và cách ưu tiên chỉ định theo hướng dẫn y khoa quốc tế.

1. Xét Nghiệm Không Đặc Hiệu (Non-Treponemal Tests)

Đây là các xét nghiệm phát hiện kháng thể do phản ứng viêm nhiễm trong cơ thể hơn là kháng thể đặc hiệu với Treponema pallidum. Các xét nghiệm phổ biến gồm RPR (Rapid Plasma Reagin) và VDRL (Venereal Disease Research Laboratory).

a. RPR (Rapid Plasma Reagin)

• Ưu điểm:
  • Dễ thực hiện, nhanh chóng và rẻ tiền.
  • Thường dùng để sàng lọc giang mai trong cộng đồng hoặc cơ sở y tế.
  • Theo dõi tiến triển của bệnh và hiệu quả điều trị.
• Nhược điểm:
  • Có thể cho kết quả dương tính giả do các bệnh khác (như bệnh lupus, viêm gan).
  • Không đặc hiệu với Treponema pallidum, nên cần kết hợp với xét nghiệm đặc hiệu để xác nhận.
  • Kết quả âm tính giả có thể xảy ra ở giai đoạn tiềm ẩn hoặc muộn của bệnh.

b. VDRL (Venereal Disease Research Laboratory)

• Ưu điểm:
  • Phương pháp dễ sử dụng, phổ biến.
  • Dùng để sàng lọc và theo dõi hiệu quả điều trị.
  • Có thể được sử dụng để kiểm tra dịch não tủy trong các trường hợp nghi ngờ giang mai thần kinh.
• Nhược điểm:
  • Cũng như RPR, VDRL có khả năng cho kết quả dương tính giả.
  • Ít nhạy hơn trong các giai đoạn muộn của giang mai, có thể dẫn đến âm tính giả.

2. Xét Nghiệm Đặc Hiệu (Treponemal Tests)

Các xét nghiệm này xác định kháng thể đặc hiệu với vi khuẩn Treponema pallidum. Phổ biến bao gồm TPHA (Treponema Pallidum Hemagglutination Assay) và FTA-ABS (Fluorescent Treponemal Antibody Absorption Test).

a. TPHA (Treponema Pallidum Hemagglutination Assay)

• Ưu điểm:
  • Xác định kháng thể đặc hiệu với vi khuẩn giang mai, rất hữu ích để xác nhận bệnh sau khi kết quả không đặc hiệu là dương tính.
  • Độ nhạy cao ở giai đoạn tiềm ẩn và muộn của bệnh.
• Nhược điểm:
  • Không dùng để theo dõi điều trị vì kháng thể có thể tồn tại suốt đời, ngay cả khi bệnh đã được chữa khỏi.

b. FTA-ABS (Fluorescent Treponemal Antibody Absorption Test)

• Ưu điểm:
  • Rất nhạy và đặc hiệu, có thể phát hiện giang mai trong tất cả các giai đoạn.
  • Thường được sử dụng khi các xét nghiệm không đặc hiệu cho kết quả dương tính để xác nhận.
• Nhược điểm:
  • Khó thực hiện, đắt tiền và mất thời gian hơn so với các xét nghiệm không đặc hiệu.
  • Tương tự như TPHA, không dùng để theo dõi hiệu quả điều trị.

3. Thứ Tự Ưu Tiên Trong Chỉ Định Xét Nghiệm

Theo hướng dẫn quốc tế, quy trình chẩn đoán giang mai thường bắt đầu bằng xét nghiệm không đặc hiệu (RPR hoặc VDRL) để sàng lọc. Nếu kết quả dương tính, sẽ tiếp tục với xét nghiệm đặc hiệu (TPHA hoặc FTA-ABS) để xác nhận chẩn đoán.

• Bước 1: Sử dụng RPR hoặc VDRL để sàng lọc bệnh.
• Bước 2: Khi kết quả sàng lọc dương tính, tiến hành xét nghiệm TPHA hoặc FTA-ABS để xác nhận chẩn đoán.
• Bước 3: Theo dõi hiệu quả điều trị bằng RPR hoặc VDRL sau khi bệnh nhân được điều trị.

4. Ưu Điểm Của Phương Pháp Xét Nghiệm Kết Hợp

• Sàng lọc nhanh chóng: RPR và VDRL giúp phát hiện bệnh giang mai nhanh trong cộng đồng.
• Xác nhận chính xác: Sử dụng TPHA hoặc FTA-ABS để xác nhận kết quả, đảm bảo chẩn đoán chính xác.
• Theo dõi hiệu quả điều trị: RPR và VDRL có thể sử dụng sau khi điều trị để đánh giá bệnh nhân đã hồi phục hay chưa.

Kết Luận

Việc kết hợp xét nghiệm không đặc hiệu và đặc hiệu giúp đảm bảo chẩn đoán giang mai chính xác và toàn diện. Quy trình ưu tiên xét nghiệm sàng lọc trước, sau đó xác nhận với xét nghiệm đặc hiệu và theo dõi điều trị là phương pháp tối ưu được các tổ chức y tế quốc tế khuyến cáo.

Tài Liệu Tham Khảo

1. Workowski, K. A., & Bolan, G. A. (2015). “Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines”. MMWR, 64(RR-03), 1-137.
2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2019). “Syphilis – CDC Fact Sheet”.

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục:

• Đại Cương Bệnh Giang Mai
• Bệnh Nhiễm Chlamydia Ở Nam Giới