Thai Kỳ Và Chức Năng Tình Dục Nữ

---

Thai kỳ là một hành trình đặc biệt với nhiều thay đổi sinh lý, nội tiết và cảm xúc ở người phụ nữ. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động sâu sắc đến chức năng tình dục nữ (female sexual function). Từ ham muốn (desire), hưng phấn (arousal), cực khoái (orgasm) đến cảm nhận về sự hài lòng trong quan hệ tình dục – tất cả đều có thể biến đổi theo từng giai đoạn của thai kỳ.

Việc thấu hiểu sự thay đổi tình dục trong thai kỳ là yếu tố quan trọng giúp phụ nữ và bạn đời duy trì sự gần gũi, vượt qua nỗi lo lắng không đáng có và giữ vững kết nối cảm xúc trong suốt hành trình làm cha mẹ.

1. Sự thay đổi nội tiết và ảnh hưởng đến chức năng tình dục

Trong thai kỳ, hàm lượng hormone estrogen và progesterone tăng mạnh, kèm theo sự gia tăng prolactin, relaxin và oxytocin. Các hormone này ảnh hưởng trực tiếp đến:

• Tuần hoàn vùng chậu: tăng lưu lượng máu đến âm hộ và âm đạo
• Tình trạng niêm mạc âm đạo: phù nề, tăng tiết dịch, thay đổi độ pH
• Trạng thái cảm xúc: dễ thay đổi tâm trạng, nhạy cảm với căng thẳng

Theo nghiên cứu của Von Sydow (1999) công bố trên Journal of Psychosomatic Research, các hormone sinh dục ảnh hưởng đến tình trạng ham muốn và cảm nhận tình dục ở từng tam cá nguyệt khác nhau, với xu hướng giảm rõ nhất vào cuối thai kỳ[1].

2. Biến đổi tình dục theo từng giai đoạn của thai kỳ

a. Tam cá nguyệt thứ nhất (1st trimester)

• Buồn nôn, nôn ói, mệt mỏi, đau ngực là những triệu chứng thường gặp khiến nhiều phụ nữ giảm ham muốn tình dục.
• Tâm lý lo lắng về nguy cơ sảy thai khiến một số người kiêng cữ quan hệ dù không có chỉ định y khoa.

b. Tam cá nguyệt thứ hai (2nd trimester)

• Được xem là “thời kỳ vàng” về chức năng tình dục trong thai kỳ. Estrogen tăng cao giúp tăng tưới máu âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho hưng phấn.
• Nhiều phụ nữ mô tả tăng cảm giác nhạy cảm ở vùng âm vật, dễ đạt cực khoái hơn.

c. Tam cá nguyệt thứ ba (3rd trimester)

• Tăng trọng lượng thai, phù nề vùng chậu, đau lưng, khó thở… làm giảm khả năng vận động và tư thế quan hệ.
• Nỗi lo sinh non, tự ti về cơ thể, và thay đổi tâm lý khiến nhiều phụ nữ mất hứng thú tình dục.

Nghiên cứu của Serati và cộng sự (2010) trên European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology cho thấy điểm số FSFI (Female Sexual Function Index) có xu hướng giảm dần theo từng tam cá nguyệt, đặc biệt là ở nhóm phụ nữ sinh con lần đầu[2].

3. Các rối loạn chức năng tình dục thường gặp trong thai kỳ

a. Giảm ham muốn tình dục (Hypoactive Sexual Desire)

Là biểu hiện phổ biến nhất, đặc biệt ở ba tháng đầu và cuối thai kỳ. Có thể do:

• Mệt mỏi, mất ngủ
• Lo âu về an toàn thai nhi
• Thiếu gắn kết trong mối quan hệ

b. Đau khi quan hệ (Dyspareunia)

Do thay đổi niêm mạc âm đạo, tăng áp lực vùng chậu hoặc nhiễm trùng âm đạo. Một số trường hợp đau khi thâm nhập sâu do tư thế không phù hợp hoặc cổ tử cung nhạy cảm.

c. Rối loạn cực khoái (Anorgasmia)

Do yếu tố tâm lý như căng thẳng, tự ti về ngoại hình hoặc sợ co bóp tử cung gây sinh non. Ngoài ra, những thay đổi thần kinh – nội tiết cũng làm giảm phản xạ cực khoái.

Theo nghiên cứu của Pauleta và cộng sự (2010) công bố trên Sexual Medicine Reviews, hơn 60% phụ nữ mang thai từng trải qua ít nhất một rối loạn chức năng tình dục trong suốt thai kỳ[3].

4. Tâm lý, hình ảnh cơ thể và ảnh hưởng từ người bạn đời

Hình ảnh cơ thể (body image) thay đổi nhanh chóng trong thai kỳ, khiến nhiều phụ nữ cảm thấy mất tự tin. Cảm giác “không còn hấp dẫn”, “mình không còn là người phụ nữ gợi cảm” ảnh hưởng mạnh đến ham muốn và hành vi tình dục.

Sự hỗ trợ từ bạn đời đóng vai trò quyết định. Những phụ nữ nhận được sự yêu thương, chia sẻ, và đồng hành từ người bạn đời sẽ dễ duy trì hoạt động tình dục tích cực hơn.

5. Quan hệ tình dục có an toàn trong thai kỳ không?

Trong phần lớn các trường hợp, quan hệ tình dục trong thai kỳ là an toàn, đặc biệt khi:

• Không có dấu hiệu dọa sảy thai, chảy máu âm đạo hoặc sinh non
• Thai nhi phát triển bình thường
• Không có nhau tiền đạo hoặc hở eo tử cung

Quan hệ tình dục không gây hại đến thai nhi do thai được bảo vệ bởi nước ối, màng ối và nút nhầy cổ tử cung. Tuy nhiên, nên tránh những tư thế gây áp lực lên bụng mẹ hoặc gây đau.

6. Khuyến nghị từ chuyên gia và hỗ trợ y khoa

• Cung cấp kiến thức tình dục đúng và khoa học trong thai kỳ
• Khuyến khích trao đổi giữa vợ chồng, tránh mặc cảm hoặc hiểu lầm
• Hướng dẫn thay đổi tư thế quan hệ phù hợp với từng giai đoạn thai kỳ
• Trị liệu hành vi và tâm lý nếu có sang chấn cũ hoặc lo âu thái quá
• Điều trị các bệnh phụ khoa kèm theo như viêm âm đạo, nhiễm nấm hoặc vi khuẩn

Vai trò của bác sĩ sản phụ khoa và chuyên gia sức khỏe tình dục là hỗ trợ thông tin, trấn an và hướng dẫn phụ nữ tự tin hơn trong đời sống chăn gối khi mang thai.

7. Sau sinh và khôi phục chức năng tình dục

Sau sinh, nhiều phụ nữ tiếp tục gặp khó khăn như:

• Khô âm đạo (do prolactin ức chế estrogen)
• Mất cảm giác ham muốn
• Đau khi quan hệ do vết khâu tầng sinh môn

Điều trị bằng estrogen tại chỗ, luyện tập cơ sàn chậu (Kegel), hỗ trợ từ bạn đời và cho phép thời gian phục hồi tự nhiên là chìa khóa giúp phụ nữ tái hòa nhập đời sống tình dục.

8. Kết luận

Chức năng tình dục nữ thay đổi theo từng giai đoạn của thai kỳ, là sự kết hợp giữa yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội. Việc thấu hiểu và hỗ trợ phụ nữ trong giai đoạn này không chỉ giúp nâng cao chất lượng sống, mà còn củng cố mối quan hệ vợ chồng và tăng cường sức khỏe tinh thần. Thai kỳ không nên là rào cản đối với sự thân mật mà có thể là thời điểm để phát triển sự kết nối tình cảm sâu sắc, nếu được đồng hành và chăm sóc đúng cách.

Tài liệu tham khảo

1. Von Sydow, K. (1999). Sexuality during pregnancy and after childbirth: a meta-content analysis of 59 studies. Journal of Psychosomatic Research, 47(1), 27–49.
2. Serati, M., et al. (2010). Female sexual function during pregnancy and after childbirth. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 148(1), 15–19.
3. Pauleta, J. R., et al. (2010). Sexuality during pregnancy. Sexual Medicine Reviews, 6(3), 145–152.