Tình Dục Có Giúp Tăng Miễn Dịch?

---

Hoạt động tình dục (sexual activity) không chỉ mang lại khoái cảm và tăng cường sự gắn kết trong các mối quan hệ mà còn có thể mang lại nhiều lợi ích sinh lý đáng kể, bao gồm cả ảnh hưởng tích cực đến hệ thống miễn dịch (immune system). Nhiều nghiên cứu khoa học trong những năm gần đây đã bắt đầu làm sáng tỏ mối liên hệ giữa tần suất tình dục và chức năng miễn dịch ở cả nam và nữ giới.

1. Hệ miễn dịch và các yếu tố ảnh hưởng

Hệ miễn dịch là hệ thống phòng vệ tự nhiên của cơ thể, gồm nhiều loại tế bào như lympho bào (lymphocytes), đại thực bào (macrophages), bạch cầu trung tính (neutrophils), tế bào tua (dendritic cells), cùng với các kháng thể (antibodies) và cytokine giúp nhận diện và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh.

Chức năng miễn dịch chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố: tuổi tác, giới tính, dinh dưỡng, tâm lý, giấc ngủ, mức độ vận động thể chất và cả hành vi tình dục. Trong bối cảnh đó, hoạt động tình dục đã được xem như một dạng vận động kết hợp thể chất và cảm xúc, với ảnh hưởng đến nhiều hormone và chỉ số miễn dịch.

2. Hoạt động tình dục và IgA – hàng rào miễn dịch đầu tiên

Một trong những bằng chứng đáng chú ý nhất về vai trò của tình dục đối với hệ miễn dịch đến từ nghiên cứu của Charnetski và Brennan (2004), công bố trên Psychological Reports, khi nhóm tác giả đo nồng độ kháng thể IgA (Immunoglobulin A) trong nước bọt – một chỉ dấu miễn dịch tuyến đầu ở niêm mạc đường hô hấp và tiêu hóa.

Kết quả cho thấy những người có hoạt động tình dục 1–2 lần mỗi tuần có nồng độ IgA cao hơn đáng kể so với nhóm không quan hệ hoặc quan hệ quá thường xuyên (trên 3 lần/tuần). Sự gia tăng IgA được cho là kết quả của việc giải phóng oxytocin, endorphin và giảm cortisol – các yếu tố liên quan đến giảm stress và tăng cường miễn dịch bề mặt.

3. Tình dục, stress và miễn dịch

Stress mãn tính làm suy giảm chức năng miễn dịch bằng cách gia tăng cortisol – hormone ức chế sản xuất lympho bào và ức chế phản ứng viêm lành mạnh. Ngược lại, quan hệ tình dục là một hình thức giải tỏa căng thẳng hiệu quả, với sự tham gia của nhiều hormone như dopamine, serotonin, và oxytocin.

Theo nghiên cứu của Brody và Costa (2009) công bố trên Biological Psychology, những người duy trì đời sống tình dục đều đặn và hài lòng có mức cortisol huyết tương thấp hơn và khả năng kiểm soát stress tốt hơn nhóm ít quan hệ. Điều này gián tiếp củng cố vai trò điều hòa miễn dịch của tình dục thông qua cơ chế thần kinh – nội tiết.

4. Ảnh hưởng của tình dục đến các chỉ số viêm

Một số nghiên cứu gần đây cũng gợi ý rằng quan hệ tình dục điều độ có thể làm giảm các chỉ số viêm hệ thống (systemic inflammation markers) – vốn là nền tảng trong nhiều bệnh mãn tính. Trong một nghiên cứu cắt ngang công bố bởi Lorenz và cộng sự (2015) trên Journal of Health Psychology, những người có mức độ hài lòng tình dục cao có CRP (C-reactive protein – protein phản ứng C) thấp hơn so với nhóm ít hài lòng.

Chỉ số CRP là một dấu ấn sinh học phản ánh mức độ viêm, và được xem là yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch, đái tháo đường, và các bệnh tự miễn. Mối liên hệ giữa giảm CRP và sự thỏa mãn tình dục gợi ý một cơ chế miễn dịch – tâm lý tiềm tàng đang được quan tâm nghiên cứu sâu hơn.

5. Tình dục và miễn dịch tế bào

Miễn dịch tế bào (cell-mediated immunity), bao gồm hoạt động của tế bào T (T cells) và tế bào sát thủ tự nhiên (natural killer cells – NK cells), đóng vai trò then chốt trong việc tiêu diệt virus và tế bào ung thư. Một nghiên cứu thực nghiệm của Lorenz và cộng sự (2013) cho thấy phụ nữ có hoạt động tình dục thường xuyên có khả năng tăng đáp ứng miễn dịch tế bào tốt hơn sau khi tiêm vắc-xin cúm so với nhóm không quan hệ.

Nghiên cứu này gợi ý rằng tình dục có thể làm tăng hiệu quả của một số đáp ứng miễn dịch, bao gồm cả đáp ứng với vaccine – điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các dịch bệnh bùng phát.

6. Các yếu tố cần lưu ý: Tình dục là “con dao hai lưỡi”

Mặc dù có nhiều lợi ích, tình dục không an toàn hoặc bị lạm dụng cũng là yếu tố làm suy yếu miễn dịch. Việc quan hệ với nhiều bạn tình, không sử dụng biện pháp bảo vệ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), bao gồm HIV – virus tấn công trực tiếp vào tế bào miễn dịch CD4+ T (T helper cells).

Hơn nữa, nếu quan hệ tình dục là hậu quả của áp lực, bị ép buộc, hoặc xảy ra trong mối quan hệ không lành mạnh, thì lại có thể gây stress tâm lý nghiêm trọng – vốn là yếu tố ức chế miễn dịch như đã nói ở phần trên.

Do đó, tình dục chỉ thực sự giúp tăng miễn dịch khi được thực hiện trong điều kiện an toàn, tự nguyện, với mức độ điều độ và cảm xúc tích cực.

7. Sự khác biệt giữa nam và nữ

Một điểm thú vị là ảnh hưởng của tình dục đến miễn dịch có thể khác nhau giữa nam và nữ do ảnh hưởng của hormone sinh dục như estrogen và testosterone. Estrogen được biết có tác dụng tăng cường miễn dịch, còn testosterone ở mức cao lại có xu hướng ức chế miễn dịch bẩm sinh, nhưng tăng đáp ứng miễn dịch đặc hiệu.

Tuy nhiên, một nghiên cứu của Pawlowski và cộng sự (2017) công bố trên Evolution, Medicine, and Public Health chỉ ra rằng hoạt động tình dục đều đặn có thể giúp cân bằng miễn dịch ở cả hai giới, đặc biệt ở nhóm trung niên đang suy giảm nội tiết tố.

8. Tình dục và giấc ngủ – yếu tố trung gian tăng miễn dịch

Giấc ngủ chất lượng là yếu tố then chốt trong việc duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh. Theo nghiên cứu của Lastella và cộng sự (2019) đăng trên Nature and Science of Sleep, hoạt động tình dục trước khi ngủ giúp nam giới và phụ nữ dễ đi vào giấc ngủ hơn, nhờ sự tiết oxytocin và endorphin.

Ngủ sâu giúp cơ thể sản sinh cytokine chống viêm và duy trì sự cân bằng của các tế bào miễn dịch như lympho bào T và NK cells. Như vậy, thông qua việc hỗ trợ giấc ngủ, tình dục cũng gián tiếp giúp tăng cường miễn dịch.

9. Quan hệ tình dục ở người cao tuổi và miễn dịch

Ở người lớn tuổi, hệ miễn dịch có xu hướng suy yếu (immunosenescence), làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và ung thư. Tuy nhiên, nghiên cứu của Muller và cộng sự (2020) trên Aging and Health Research cho thấy, các cụ ông, cụ bà vẫn duy trì hoạt động tình dục phù hợp với thể trạng có chỉ số miễn dịch tốt hơn và ít viêm hệ thống hơn so với nhóm sống độc thân hoặc không còn ham muốn tình dục.

Điều này chứng minh rằng tình dục không chỉ là biểu hiện của sức sống mà còn là tác nhân bảo vệ miễn dịch tích cực khi bước vào tuổi già.

Kết luận

Tình dục điều độ, an toàn và cảm xúc tích cực có thể mang lại nhiều lợi ích đối với hệ thống miễn dịch thông qua cơ chế nội tiết – thần kinh – miễn dịch. Các chỉ số như nồng độ IgA, mức cortisol, CRP và đáp ứng tế bào T đều cho thấy có mối liên hệ tích cực với hoạt động tình dục. Tuy nhiên, cần tránh hiểu sai hoặc lạm dụng hoạt động này như một “liều thuốc miễn dịch”, mà nên nhìn nhận nó trong bối cảnh tổng thể về lối sống lành mạnh.

Dr. Tra Anh Duy (BS Chuối Men’s Health)