Chuyện Gì Xảy Ra Với Bộ Não Khi Bạn Ngừng Xem Phim Người Lớn?

---

Xem phim khiêu dâm (pornography) đã trở thành một hiện tượng phổ biến toàn cầu nhờ vào sự phát triển của Internet và các thiết bị số cá nhân. Tuy nhiên, bên cạnh những tranh luận về đạo đức, vấn đề đang được các nhà khoa học quan tâm hơn cả chính là tác động của việc xem – hoặc ngừng xem – phim người lớn lên não bộ con người.

1. Não bộ phản ứng ra sao với việc xem phim khiêu dâm?

Phim người lớn tác động mạnh lên hệ thống tưởng thưởng (reward system) của não bộ, đặc biệt là vùng nhân vân (nucleus accumbens), vùng vỏ trước trán (prefrontal cortex), và vùng hải mã (hippocampus). Khi tiếp xúc với kích thích khiêu dâm, não bộ tiết ra dopamine – chất dẫn truyền thần kinh gắn liền với khoái cảm và động lực.

Theo nghiên cứu của Kühn & Gallinat (2014) công bố trên JAMA Psychiatry, việc tiêu thụ phim khiêu dâm thường xuyên có liên quan đến giảm thể tích chất xám ở vùng vỏ não trước trán – khu vực kiểm soát lý trí, ra quyết định và kiểm soát hành vi.

Ngoài ra, phim khiêu dâm còn có thể gây nên hiệu ứng quen kích thích (desensitization), khi người xem ngày càng cần những nội dung “nặng đô” hơn để có được cảm giác thỏa mãn tương đương. Điều này là hệ quả của sự giảm đáp ứng dopamine, làm suy yếu sự thỏa mãn với các khoái cảm tự nhiên.

2. Ngừng xem phim người lớn: Giai đoạn cai nghiện dopamine

Khi đột ngột ngừng tiếp xúc với nguồn kích thích tình dục cao độ như phim người lớn, cơ thể sẽ bước vào một giai đoạn giống như “cai nghiện dopamine”. Biểu hiện có thể bao gồm:

• Mất hứng thú với các hoạt động thường ngày (anhedonia)
• Tăng lo âu, cáu gắt
• Rối loạn giấc ngủ
• Tăng tần suất mộng tinh hoặc suy nghĩ tình dục cưỡng bức

Đây là kết quả của sự rối loạn tạm thời trong cơ chế điều hòa dopaminergic – tương tự với những gì xảy ra khi người nghiện chất ngừng sử dụng.

Một số nghiên cứu đã mô tả hội chứng “Flatline” – trạng thái suy giảm ham muốn và cảm xúc kéo dài 2–6 tuần sau khi ngừng xem phim người lớn, trước khi não bộ dần lấy lại trạng thái cân bằng tự nhiên.

3. Sự phục hồi cấu trúc và chức năng thần kinh

Điều tích cực là khi ngừng xem phim người lớn, não bộ bắt đầu phục hồi. Theo nghiên cứu của Voon et al. (2014) công bố trên PLOS ONE, những người dừng tiêu thụ nội dung khiêu dâm cho thấy sự cải thiện trong khả năng kiểm soát xung động, giảm hoạt động bất thường ở vùng nhân vân khi xem hình ảnh gợi dục.

Đồng thời, vỏ não trước trán – cơ quan kiểm soát hành vi và mục tiêu dài hạn – bắt đầu hoạt động hiệu quả hơn, giúp cá nhân tập trung tốt hơn, tăng khả năng đưa ra quyết định lành mạnh.

Nhiều bằng chứng từ hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) cũng cho thấy cấu trúc thần kinh liên quan đến động lực và kiểm soát xung động trở nên dày đặc hơn, chứng tỏ khả năng thần kinh học về “tái định hình” (neuroplasticity) sau khi từ bỏ phim khiêu dâm.

4. Tác động đến chức năng tình dục và cảm xúc

Một số cá nhân khi ngừng xem phim người lớn ghi nhận các thay đổi tích cực như:

• Tăng khoái cảm khi quan hệ thật sự
• Cải thiện rối loạn cương (erectile dysfunction) do tâm lý
• Tăng kết nối cảm xúc trong mối quan hệ

Theo nghiên cứu của Park et al. (2016) đăng trên Behavioral Sciences, việc lạm dụng nội dung khiêu dâm có liên quan đến rối loạn ham muốn, giảm khoái cảm và giảm mức độ hài lòng trong mối quan hệ thật.

Ngoài ra, những người trong giai đoạn ngừng xem còn cho biết mức testosterone tăng nhẹ, cảm giác tự tin và chủ động trong tương tác xã hội cũng được cải thiện.

5. Tăng cường khả năng tập trung và năng suất làm việc

Khi dopamine không còn bị chiếm dụng bởi những nguồn kích thích mạnh mẽ và thường xuyên như phim người lớn, người ngừng xem sẽ dần có lại khả năng tập trung vào các hoạt động cần sự chú ý lâu dài như học tập, làm việc hay sáng tạo nghệ thuật.

Nghiên cứu của Love et al. (2015) trên Sexual Medicine Reviews cho thấy những người ngừng sử dụng nội dung khiêu dâm thường mô tả cảm giác “não trong trẻo hơn”, tăng khả năng duy trì chú ý và cảm hứng trong công việc.

Một số người dùng thuật ngữ “reboot” (khởi động lại) để chỉ quá trình não bộ khôi phục sự linh hoạt và thích ứng với đời sống bình thường không có nội dung khiêu dâm.

6. Thay đổi nhận thức và thái độ với tình dục

Khi rời xa phim khiêu dâm, nhiều người bắt đầu điều chỉnh lại cách nhìn nhận về tình dục và mối quan hệ. Họ có xu hướng:

• Ít đối xử với bạn tình như đối tượng tình dục thuần túy
• Tăng mức độ đồng cảm
• Hiểu rõ hơn về sự gắn kết và an toàn trong tình dục thực tế

Một nghiên cứu của Wright et al. (2015) trên Archives of Sexual Behavior phát hiện rằng những người tiếp xúc nhiều với nội dung khiêu dâm thường có xu hướng coi nhẹ yếu tố cảm xúc trong quan hệ, và hành vi tình dục bị ảnh hưởng bởi các chuẩn mực phi thực tế từ phim ảnh.

Do đó, khi loại bỏ nguồn ảnh hưởng này, người ngừng xem có thể quay lại với hình mẫu quan hệ tình dục bền vững hơn, gắn bó hơn.

7. Cân bằng hormone và cảm xúc lâu dài

Việc ngừng xem phim người lớn giúp tái lập lại sự ổn định trong trục nội tiết – thần kinh – cảm xúc (hypothalamic–pituitary–gonadal axis). Từ đó, không chỉ testosterone mà cả serotonin, oxytocin cũng được cân bằng trở lại.

Điều này lý giải vì sao sau một thời gian, nhiều người báo cáo cảm thấy bình ổn, hạnh phúc hơn và ít bị chi phối bởi các xung động bốc đồng.

8. Kết luận

Ngừng xem phim người lớn không chỉ đơn giản là một hành vi dừng tiếp xúc với một dạng nội dung, mà là quá trình tái lập lại hệ thần kinh, cảm xúc và hành vi. Mặc dù giai đoạn đầu có thể xuất hiện cảm giác thiếu hụt, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng não bộ con người có khả năng hồi phục rất lớn – từ chức năng nhận thức, cảm xúc cho đến tình dục. Việc hiểu rõ quá trình này sẽ giúp những người có mong muốn dừng lại có thêm động lực và kiến thức khoa học để duy trì sự thay đổi tích cực.

Tài liệu tham khảo

1. Kühn, S., & Gallinat, J. (2014). Brain structure and functional connectivity associated with pornography consumption: The brain on porn. JAMA Psychiatry, 71(7), 827–834.
2. Voon, V., et al. (2014). Neural correlates of sexual cue reactivity in individuals with and without compulsive sexual behaviours. PLOS ONE, 9(7), e102419.
3. Park, B. Y., et al. (2016). Is Internet Pornography Causing Sexual Dysfunctions? A Review with Clinical Reports. Behavioral Sciences, 6(3), 17.
4. Love, T., et al. (2015). Neuroscience of Internet Pornography Addiction: A Review and Update. Sexual Medicine Reviews, 3(4), 275–284.
5. Wright, P. J., Tokunaga, R. S., & Kraus, A. (2015). Consumption of pornography, perceived peer norms, and condomless sex. Archives of Sexual Behavior, 44(1), 137–148.