Tại Sao Cắt Bao Quy Đầu Giảm Nguy Cơ Mắc Bệnh Tình Dục?

---

Cắt bao quy đầu (circumcision) là thủ thuật ngoại khoa nhằm loại bỏ phần da bao phủ đầu dương vật (quy đầu). Thủ thuật này được thực hiện từ thời cổ đại với mục tiêu tôn giáo, văn hóa và sau này là y học. Một trong những lợi ích được khẳng định qua nhiều nghiên cứu khoa học là khả năng giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (sexually transmitted infections – STIs), bao gồm HIV, HPV, herpes, giang mai và lậu.

Hiện nay, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và UNAIDS đều khuyến cáo cắt bao quy đầu như một biện pháp y tế công cộng giúp giảm lây nhiễm HIV ở các quốc gia có tỉ lệ nhiễm cao, đặc biệt tại châu Phi. Vậy cơ chế nào đứng sau tác động này? Liệu việc cắt bao quy đầu có nên thực hiện rộng rãi để phòng bệnh tình dục?

1. Cấu trúc sinh học của bao quy đầu và nguy cơ lây nhiễm

Bao quy đầu (foreskin) là lớp da mỏng, mềm, ẩm và giàu mạch máu bao phủ quy đầu. Bề mặt phía trong bao quy đầu có cấu trúc giống niêm mạc, dễ bị tổn thương và chứa nhiều tế bào đích như tế bào Langerhans – loại tế bào có khả năng bắt giữ virus HIV và các vi sinh vật lây truyền qua đường tình dục.

Theo nghiên cứu của McCoombe và Short (2006) đăng trên Journal of Infectious Diseases, bề mặt niêm mạc của bao quy đầu chứa mật độ tế bào Langerhans cao hơn vùng da khác, làm tăng nguy cơ nhiễm HIV khi tiếp xúc với dịch tiết sinh dục có virus. Việc loại bỏ bao quy đầu sẽ làm giảm diện tích tiếp xúc và số lượng tế bào đích, từ đó giảm nguy cơ xâm nhập của virus.

Ngoài ra, vùng dưới bao quy đầu dễ tích tụ smegma – một chất bã sinh lý do tế bào chết, bã nhờn và vi khuẩn tạo thành. Nếu không vệ sinh kỹ, smegma có thể làm tăng pH âm đạo khi quan hệ, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus lây truyền. Việc cắt bao quy đầu giúp quy đầu lộ ra ngoài, dễ vệ sinh hơn và giảm nguy cơ viêm nhiễm.

2. Cắt bao quy đầu giúp giảm nguy cơ HIV, HPV và herpes

Một loạt nghiên cứu quy mô lớn đã chứng minh lợi ích rõ rệt của cắt bao quy đầu trong việc phòng ngừa lây nhiễm HIV ở nam giới dị tính.

Nghiên cứu ngẫu nhiên có đối chứng của Bailey và cộng sự (2007) tại Kenya, công bố trên The Lancet, cho thấy tỉ lệ nhiễm HIV giảm 53% ở nhóm nam giới đã được cắt bao quy đầu so với nhóm chưa cắt sau 2 năm theo dõi. Một nghiên cứu tương tự tại Uganda của Gray và cộng sự (2007) cũng xác nhận mức giảm lây nhiễm HIV là 51%.

Đối với virus HPV – tác nhân chính gây ung thư cổ tử cung và mụn cóc sinh dục, cắt bao quy đầu cũng làm giảm đáng kể nguy cơ nhiễm ở cả nam và bạn tình nữ. Nghiên cứu của Tobian và cộng sự (2009) trên New England Journal of Medicine cho thấy tỉ lệ nhiễm HPV ở nam giới cắt bao quy đầu giảm 35%, đồng thời bạn tình nữ của họ cũng có nguy cơ nhiễm thấp hơn 28%.

Tương tự, nguy cơ nhiễm HSV-2 (herpes sinh dục) cũng giảm khoảng 28–30% sau cắt bao quy đầu. Điều này liên quan đến việc giảm viêm niêm mạc quy đầu và giảm vi mô tổn thương do ma sát khi quan hệ.

3. Cải thiện vệ sinh và giảm viêm nhiễm đường sinh dục

Sau khi cắt bao quy đầu, quy đầu được lộ ra hoàn toàn, giúp việc vệ sinh vùng sinh dục trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Điều này làm giảm tình trạng viêm bao quy đầu (balanitis), viêm niệu đạo (urethritis), và các nhiễm trùng phụ khoa ở bạn tình.

Theo báo cáo của WHO (2007), cắt bao quy đầu giúp giảm nguy cơ viêm đường niệu dưới ở nam giới và có thể gián tiếp giảm các bệnh phụ khoa cho bạn tình nữ như viêm âm đạo do vi khuẩn hoặc nhiễm nấm Candida.

Việc giảm viêm mạn tính tại vùng sinh dục còn có ý nghĩa trong việc hạn chế tổn thương biểu mô – một yếu tố thuận lợi cho virus xâm nhập, từ đó gián tiếp giảm nguy cơ STIs.

4. Trường hợp lâm sàng

Trường hợp 1: Anh P., 28 tuổi, đến khám tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health vì thường xuyên bị viêm bao quy đầu kèm ngứa và mùi hôi khó chịu. Anh chưa từng cắt bao quy đầu và cho biết việc vệ sinh khó khăn, nhất là sau quan hệ. Qua thăm khám và làm xét nghiệm, bác sĩ Duy xác định viêm tái phát do vi khuẩn và nấm men. Sau khi được tư vấn, điều trị viêm bao duy đầu ổn định và thực hiện thủ thuật cắt bao quy đầu, các triệu chứng cải thiện rõ, không còn viêm tái phát trong vòng 6 tháng sau.

Trường hợp 2: Anh Q., 35 tuổi, đã lập gia đình, đến khám vì bạn tình nữ thường bị viêm âm đạo tái đi tái lại. Qua khai thác bệnh sử, bác sĩ nghi ngờ có thể liên quan đến vệ sinh vùng sinh dục nam. Anh Q. có bao quy đầu dài, tích tụ nhiều bựa sinh dục. Sau khi xét nghiệm và loại trừ các bệnh lây truyền khác, anh được khuyến cáo cắt bao quy đầu. Kết quả theo dõi cho thấy tình trạng viêm âm đạo của vợ anh Q. giảm hẳn sau đó.

5. Khi nào nên cắt bao quy đầu để phòng ngừa STIs

Đối với nam giới trưởng thành, cắt bao quy đầu nên được xem xét khi có các yếu tố nguy cơ rõ ràng hoặc tình trạng viêm nhiễm lặp đi lặp lại ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe sinh dục. Những người có bao quy đầu hẹp (phimosis), viêm quy đầu hoặc viêm niệu đạo tái phát, vệ sinh cá nhân khó khăn, hoặc bạn tình bị viêm nhiễm phụ khoa kéo dài là những đối tượng đặc biệt nên cân nhắc thủ thuật này.

Ngoài ra, nam giới có hành vi tình dục nguy cơ cao như quan hệ không an toàn, có nhiều bạn tình, hoặc sống trong vùng dịch tễ HIV cao cũng được khuyến cáo nên thực hiện cắt bao quy đầu như một phần của chiến lược dự phòng toàn diện. Mặc dù cắt bao quy đầu không thay thế cho bao cao su hoặc các biện pháp phòng bệnh khác, nhưng đây là một biện pháp hỗ trợ có cơ sở khoa học trong việc giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.Ngoài ra, với những người có nguy cơ cao mắc HIV (ví dụ: sống tại khu vực dịch tễ, có nhiều bạn tình, không sử dụng bao cao su thường xuyên), cắt bao quy đầu là biện pháp hỗ trợ hiệu quả bên cạnh các biện pháp phòng bệnh khác.

6. Kết luận

Cắt bao quy đầu là một thủ thuật đơn giản nhưng mang lại nhiều lợi ích rõ rệt trong việc phòng ngừa bệnh lây truyền qua đường tình dục. Cơ chế bảo vệ bao gồm: giảm diện tích niêm mạc nhạy cảm với virus, hạn chế tích tụ vi sinh vật, cải thiện vệ sinh và giảm viêm nhiễm. Các nghiên cứu lớn từ nhiều quốc gia cho thấy mức giảm nguy cơ mắc HIV, HPV và herpes là đáng kể. Tuy không phải biện pháp phòng bệnh duy nhất, nhưng cắt bao quy đầu nên được xem là một phần của chiến lược chăm sóc sức khỏe tình dục toàn diện, đặc biệt ở nhóm nam giới có nguy cơ cao hoặc có biểu hiện viêm nhiễm sinh dục tái phát.

Tài liệu tham khảo

1. McCoombe, S. G., & Short, R. V. (2006). Potential HIV-1 target cells in the human penis. Journal of Infectious Diseases, 194(5), 755–763.
2. Bailey, R. C., et al. (2007). Male circumcision for HIV prevention in young men in Kisumu, Kenya: a randomised controlled trial. The Lancet, 369(9562), 643–656.
3. Gray, R. H., et al. (2007). Male circumcision for HIV prevention in men in Rakai, Uganda: a randomised trial. The Lancet, 369(9562), 657–666.
4. Tobian, A. A. R., et al. (2009). Male circumcision for the prevention of HSV-2 and HPV infections and syphilis. New England Journal of Medicine, 360(13), 1298–1309.