Đông – Tây Y Kết Hợp Trong Điều Trị Rối Loạn Tình Dục Nam Giới

---

Rối loạn tình dục nam giới (male sexual dysfunction) là nhóm bệnh lý ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe sinh sản, tâm lý và chất lượng cuộc sống của phái mạnh. Các dạng thường gặp gồm rối loạn cương dương (erectile dysfunction – ED), xuất tinh sớm (premature ejaculation – PE), giảm ham muốn tình dục (hypoactive sexual desire – HSD) và rối loạn cực khoái. Trong thực hành lâm sàng, điều trị bằng Tây y thường cho hiệu quả nhanh nhưng đôi khi chưa giải quyết triệt để căn nguyên, trong khi Đông y chú trọng vào phục hồi tổng thể thể trạng và cân bằng chức năng. Kết hợp Đông – Tây y được xem là hướng tiếp cận toàn diện, tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

1. Nguyên tắc điều trị rối loạn tình dục ở nam giới

Trong y học hiện đại, nguyên tắc điều trị dựa trên cơ chế bệnh sinh: cải thiện lưu lượng máu tới thể hang (corpora cavernosa), điều chỉnh rối loạn nội tiết, ổn định dẫn truyền thần kinh và can thiệp yếu tố tâm lý. Trong y học cổ truyền, nguyên tắc điều trị tập trung vào cân bằng âm – dương, bổ thận (kidney tonification), kiện tỳ (strengthening spleen function), hoạt huyết (promoting blood circulation) và trừ thấp (removing dampness).

Sự kết hợp hai phương pháp cần đảm bảo:

• Đánh giá chính xác nguyên nhân bằng phương tiện chẩn đoán hiện đại.
• Lựa chọn bài thuốc hoặc phương pháp Đông y có bằng chứng hỗ trợ.
• Theo dõi sát các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng để tránh tương tác bất lợi.

2. Các phương pháp Tây y trong điều trị

2.1. Thuốc ức chế PDE5 (phosphodiesterase type 5 inhibitors)

Gồm sildenafil, tadalafil, vardenafil. Thuốc giúp tăng cGMP, giãn cơ trơn thể hang và tăng lưu lượng máu dương vật. Theo nghiên cứu của McMahon (2019) công bố trên Journal of Sexual Medicine, PDE5 inhibitors cải thiện chức năng cương ở 70–80% bệnh nhân ED do nguyên nhân mạch máu.

2.2. Liệu pháp hormone

Áp dụng khi bệnh nhân thiếu testosterone (hypogonadism). Testosterone thay thế có thể cải thiện ham muốn, chức năng cương và tâm trạng. Cần giám sát PSA, hematocrit và chống chỉ định ở ung thư tuyến tiền liệt.

2.3. Điều trị tâm lý – hành vi

Áp dụng cho rối loạn do yếu tố tâm lý hoặc phối hợp. Các kỹ thuật như sensate focus, CBT (cognitive behavioral therapy) giúp giảm lo âu và tăng sự hài lòng tình dục.

3. Các phương pháp Đông y thường sử dụng

3.1. Thuốc thảo dược

Một số vị thuốc được nghiên cứu:

• Ba kích (Morinda officinalis): bổ thận dương, tăng cường sinh lý.
• Dâm dương hoắc (Epimedium brevicornum): chứa icariin – hợp chất được chứng minh có tác dụng ức chế PDE5 nhẹ (theo nghiên cứu của Dell’Agli và cộng sự, 2008 công bố trên Journal of Natural Products).
• Nhân sâm (Panax ginseng): cải thiện chức năng cương và sức bền.

3.2. Châm cứu (acupuncture)

Châm các huyệt Thận du (BL23), Mệnh môn (GV4), Quan nguyên (CV4), Khí hải (CV6) giúp điều hòa khí huyết, cải thiện lưu thông máu và giảm căng thẳng.

3.3. Xoa bóp – bấm huyệt

Kích thích vùng hạ vị và huyệt liên quan giúp tăng tưới máu và kích thích thần kinh sinh dục.

4. Cơ sở khoa học của Đông – Tây Y kết hợp

Kết hợp Đông – Tây y mang lại lợi ích kép:

• Thuốc Tây y cho hiệu quả nhanh, cải thiện triệu chứng.
• Đông y hỗ trợ phục hồi thể trạng, điều chỉnh nội tiết và giảm tác dụng phụ.

Theo nghiên cứu của Cui và cộng sự (2016) công bố trên Andrologia, kết hợp sildenafil với bài thuốc bổ thận dương trong 12 tuần giúp tăng tỷ lệ cải thiện chức năng cương từ 72% (dùng sildenafil đơn thuần) lên 86%, đồng thời giảm tỉ lệ tác dụng phụ tiêu hóa.

5. Nguy cơ và thận trọng khi kết hợp

• Nguy cơ tương tác dược lý: ví dụ, nhân sâm có thể làm tăng tác dụng của thuốc hạ đường huyết hoặc chống đông.
• Cần tránh lạm dụng hoặc sử dụng bài thuốc không rõ nguồn gốc.
• Luôn theo dõi huyết áp, chức năng gan thận và các chỉ số nội tiết.

6. Trường hợp lâm sàng

Trường hợp 1 – Rối loạn cương do suy giảm testosterone, đáp ứng tốt với Đông – Tây y kết hợp
Anh L.V.H (45 tuổi, TP.HCM) có triệu chứng giảm ham muốn, khó duy trì cương cứng. Xét nghiệm: testosterone toàn phần 8,9 nmol/L (thấp), IIEF-5: 12 điểm. Được điều trị testosterone gel 50 mg/ngày kết hợp bài thuốc bổ thận dương (Ba kích, Dâm dương hoắc, Câu kỷ tử) và châm cứu 2 buổi/tuần. Sau 3 tháng, testosterone đạt 15,2 nmol/L, IIEF-5 tăng lên 21 điểm.
Khuyến cáo của TS.BS.CK2 Trà Anh Duy: Kết hợp Đông – Tây y nên dựa trên chẩn đoán xác định và theo dõi định kỳ để đảm bảo an toàn nội tiết, tránh quá liều testosterone.

Trường hợp 2 – Xuất tinh sớm do yếu tố tâm lý, cải thiện rõ với trị liệu kết hợp
Anh N.H.T (33 tuổi, Bình Dương) bị xuất tinh sau 30–40 giây giao hợp, IIEF-5: 22 điểm, không bệnh nội tiết. Nguyên nhân: lo âu và áp lực công việc. Được điều trị bằng liệu pháp hành vi (stop–start), paroxetine liều thấp và uống Nhân sâm kết hợp bấm huyệt vùng hạ vị. Sau 8 tuần, thời gian xuất tinh kéo dài trung bình 3,5 phút, giảm lo âu, tăng sự hài lòng tình dục.
Khuyến cáo của TS.BS.CK2 Trà Anh Duy: Đông y hỗ trợ điều hòa khí huyết và tâm lý, nhưng cần phối hợp kỹ thuật tâm lý – hành vi để đạt hiệu quả bền vững.

7. Hướng phát triển và nghiên cứu

• Cần thêm các nghiên cứu RCT (randomized controlled trials) để đánh giá hiệu quả và an toàn của từng sự kết hợp.
• Chuẩn hóa liều lượng và thành phần thảo dược.
• Xây dựng phác đồ phối hợp dựa trên bằng chứng, áp dụng linh hoạt theo nguyên nhân và mức độ bệnh.

8. Kết luận

Kết hợp Đông – Tây y trong điều trị rối loạn tình dục nam giới mang lại lợi ích rõ rệt khi được áp dụng đúng chỉ định, giúp cải thiện nhanh triệu chứng, đồng thời phục hồi thể trạng và phòng tái phát. Tuy nhiên, hiệu quả và an toàn phụ thuộc vào chẩn đoán chính xác, lựa chọn phương pháp phù hợp và giám sát chặt chẽ quá trình điều trị.

Tài liệu tham khảo

1. McMahon, C.G. (2019). Efficacy of phosphodiesterase type 5 inhibitors in erectile dysfunction. Journal of Sexual Medicine, 16(8), 1125–1133.
2. Dell’Agli, M., et al. (2008). Inhibition of phosphodiesterase-5 by icariin derivatives. Journal of Natural Products, 71(9), 1513–1517.
3. Cui, Y., et al. (2016). Combined therapy of sildenafil and traditional Chinese medicine in erectile dysfunction: A meta-analysis. Andrologia, 48(8), 887–894.