Người Ưa Nữ (Gynephilic)

---

Người ưa nữ (gynephilic) là thuật ngữ dùng để chỉ những cá nhân có sự hấp dẫn tình dục và/hoặc tình cảm chủ yếu hướng tới phụ nữ hoặc những người mang đặc điểm nữ tính. Khái niệm này mô tả đối tượng bị thu hút, không mặc định về giới tính sinh học hay bản dạng giới của người trải nghiệm. Người ưa nữ có thể là nam, nữ, người chuyển giới hoặc người phi nhị nguyên giới, miễn là họ bị thu hút chủ yếu bởi phụ nữ.

1. Định nghĩa và phân loại

Từ gynephilia xuất phát từ tiếng Hy Lạp “gyne” (phụ nữ) và “philia” (tình yêu, sự yêu thích). Đây là thuật ngữ khoa học trung tính, tránh những định kiến xã hội gắn liền với các khái niệm như “đồng tính” hay “dị tính”, và tập trung vào yếu tố đối tượng hấp dẫn.

Các dạng phân loại dựa trên kết hợp xu hướng tình dục và bản dạng giới:

• Nam ưa nữ: Nam giới bị hấp dẫn bởi phụ nữ (thường tương ứng với dị tính nam – heterosexual male).
• Nữ ưa nữ: Nữ giới bị hấp dẫn bởi phụ nữ (thường tương ứng với đồng tính nữ – homosexual female).
• Người chuyển giới ưa nữ: Người chuyển giới (transgender) bị hấp dẫn bởi phụ nữ.
• Người phi nhị nguyên giới (non-binary) ưa nữ: Không thuộc giới tính nam hoặc nữ nhưng bị hấp dẫn bởi phụ nữ.

2. Cơ sở sinh học và yếu tố phát triển

2.1. Yếu tố di truyền và hormone tiền sản

Các nghiên cứu song sinh cho thấy di truyền có vai trò đáng kể trong hình thành xu hướng tình dục. Hormone sinh dục trong giai đoạn bào thai, đặc biệt testosterone và estrogen, ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và các vùng liên quan tới hấp dẫn tình dục.
Theo nghiên cứu của Sanders và cộng sự (2017) công bố trên Scientific Reports, các biến thể gen trên nhiễm sắc thể 8 và X có mối liên quan với xu hướng tình dục ở nam giới, bao gồm cả nhóm ưa nữ.

2.2. Phát triển cấu trúc và chức năng não

Các vùng não như nhân trên giao thoa thị giác (suprachiasmatic nucleus) và vùng nhân trước (anterior hypothalamus) có vai trò điều khiển hành vi tình dục. Hình ảnh học thần kinh cho thấy sự khác biệt cấu trúc và hoạt động giữa người ưa nữ và người ưa nam (androphilic).

3. Góc nhìn tâm lý – xã hội

Xu hướng tình dục của người ưa nữ được hình thành từ sự kết hợp giữa nền tảng sinh học và môi trường xã hội. Mặc dù yếu tố văn hóa và trải nghiệm cá nhân ảnh hưởng đến cách thể hiện và nhận diện xu hướng này, nhưng phần lớn bằng chứng khoa học khẳng định đây không phải là sự “lựa chọn” ý thức mà là đặc điểm bền vững.

Các yếu tố xã hội ảnh hưởng đến người ưa nữ:

• Mức độ chấp nhận xã hội: Môi trường cởi mở giúp người ưa nữ ít chịu áp lực tâm lý và dễ thể hiện bản thân hơn.
• Kỳ thị và định kiến: Có thể dẫn tới stress thiểu số (minority stress), làm tăng nguy cơ rối loạn lo âu và trầm cảm.
• Hệ thống hỗ trợ: Gia đình, bạn bè ủng hộ giúp tăng khả năng thích ứng và sức khỏe tâm thần.

4. Công cụ đo lường và nghiên cứu

Các công cụ đánh giá xu hướng tình dục hiện đại phân biệt rõ:

• Bản dạng giới (gender identity).

• Hành vi tình dục (sexual behavior).
• Sự hấp dẫn tình dục (sexual attraction).

Một số công cụ phổ biến:

• Kinsey Scale: Xếp loại xu hướng tình dục trên thang từ 0 (hoàn toàn ưa khác giới) đến 6 (hoàn toàn ưa đồng giới).
• Sell Assessment of Sexual Orientation: Phân tích đa chiều sự hấp dẫn, hành vi và bản dạng.
• Gynephilia–Androphilia Index (GAI): Đo lường mức độ hấp dẫn về phía nữ hoặc nam.

Theo nghiên cứu của Lippa (2006) công bố trên Archives of Sexual Behavior, các thang đo dựa trên gynephilia – androphilia cho độ chính xác cao hơn trong nghiên cứu nhóm người chuyển giới hoặc phi nhị nguyên giới.

5. Sức khỏe tình dục và đặc điểm liên quan

Tùy thuộc vào bản dạng giới và hành vi tình dục, người ưa nữ có thể đối diện với những vấn đề sức khỏe tình dục khác nhau:

• Nguy cơ bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs): Mặc dù nguy cơ HIV thường thấp hơn nhóm nam ưa nam, nhưng vẫn có nguy cơ mắc các bệnh như HPV, chlamydia, lậu.
• Sức khỏe tâm thần: Stress do kỳ thị xã hội có thể làm giảm chất lượng cuộc sống và sự hài lòng tình dục.
• Tiếp cận dịch vụ y tế: Cần có dịch vụ thân thiện, bảo mật và phù hợp với từng nhóm bản dạng giới.

6. Khía cạnh văn hóa và lịch sử

Người ưa nữ tồn tại trong mọi nền văn hóa và thời kỳ lịch sử. Trong một số xã hội, mối quan hệ đồng giới nữ được coi là biểu tượng gắn kết và tình bạn sâu sắc; ở các nền văn hóa khác, nó lại bị coi là vi phạm chuẩn mực giới.

Theo nghiên cứu của Herdt (1997) công bố trên Annual Review of Anthropology, cách thức biểu hiện gynephilia thay đổi tùy theo cấu trúc quyền lực, chuẩn mực giới và bối cảnh văn hóa.

7. Ý nghĩa đối với y học và sức khỏe cộng đồng

Đối với hệ thống y tế, việc hiểu đúng khái niệm người ưa nữ giúp:

• Cải thiện giao tiếp với bệnh nhân, tránh giả định sai về xu hướng tình dục.
• Thiết kế các chương trình phòng ngừa STIs phù hợp.
• Cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tình dục và tâm lý toàn diện.

WHO khuyến cáo dịch vụ y tế cho nhóm người ưa nữ cần bảo đảm không kỳ thị, bảo mật thông tin và tiếp cận dựa trên nhu cầu.

8. Kết luận

Người ưa nữ (gynephilic) là nhóm có sự hấp dẫn tình dục và/hoặc tình cảm chủ yếu hướng tới phụ nữ, xuất hiện ở nhiều bản dạng giới khác nhau. Đây là một phần của sự đa dạng tình dục tự nhiên, được hình thành qua sự tương tác giữa yếu tố sinh học và môi trường. Việc hiểu và tôn trọng người ưa nữ là cơ sở để xây dựng môi trường y tế và xã hội hòa nhập, nâng cao sức khỏe cộng đồng.

Dr. Tra Anh Duy (BS Chuối Men’s Health)