Tổng Quan Hiệu Quả Điều Trị Xuất Tinh Sớm Bằng Y Học Cổ Truyền

---

Xuất tinh sớm (premature ejaculation – PE) là một rối loạn chức năng tình dục nam giới có tỷ lệ mắc cao, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, hạnh phúc lứa đôi và tâm lý của cả hai giới. Theo thống kê, có khoảng 20–30% nam giới trưởng thành từng trải qua tình trạng này. Trong bối cảnh y học hiện đại cung cấp nhiều giải pháp như thuốc, liệu pháp tâm lý và can thiệp hành vi, Y học cổ truyền (Traditional Medicine – TM) vẫn giữ một vai trò quan trọng, đặc biệt tại châu Á, nơi y học phương Đông có bề dày hàng nghìn năm.

Khác với cách tiếp cận tập trung vào triệu chứng của Tây y, Y học cổ truyền coi PE là hậu quả của sự mất cân bằng toàn thân: âm – dương, khí – huyết, ngũ tạng. Vì vậy, điều trị trong TM hướng tới phục hồi sự điều hòa chung của cơ thể, từ đó cải thiện sức khỏe tình dục bền vững.

1. Xuất tinh sớm: khái niệm và gánh nặng xã hội

Theo định nghĩa của Hiệp hội Y học Tình dục Quốc tế (ISSM), PE là tình trạng xuất tinh luôn hoặc gần như luôn xảy ra trong vòng 1 phút sau khi thâm nhập, đi kèm mất khả năng kiểm soát và gây ảnh hưởng tâm lý tiêu cực.

Nghiên cứu của Gao và cộng sự (2013) trên 5.000 nam giới châu Á cho thấy tỷ lệ mắc PE là 22,7%, cao nhất ở nhóm tuổi 25–35. Tác động tiêu cực của PE không chỉ nằm ở đời sống tình dục, mà còn liên quan đến trầm cảm, lo âu, giảm hiệu suất lao động và nguy cơ tan vỡ hôn nhân.

2. Quan niệm của Y học cổ truyền về xuất tinh sớm

Trong TM, cơ thể con người vận hành dựa trên sự cân bằng âm dương và sự hài hòa của ngũ tạng. PE được lý giải bởi:

• Thận khí hư (Kidney Qi deficiency): thận là “tàng tinh chi phủ”, khi suy yếu thì tinh khí không được kiểm soát.
• Tâm tỳ hư (Heart–Spleen deficiency): tâm không yên, tỳ không sinh huyết, gây lo âu và suy nhược.
• Can khí uất (Liver Qi stagnation): khí trệ do stress, cảm xúc ức chế → xuất tinh sớm.
• Khí huyết bất túc (Qi and blood deficiency): toàn thân yếu mệt, giảm sức chịu đựng tình dục.

Phác đồ TM thường kết hợp: bổ thận, cố tinh, an thần, điều hòa khí huyết và dưỡng tâm.

3. Thảo dược cổ truyền

Thảo dược là nền tảng của TM. Một số vị thuốc nổi bật:

• Ba kích (Morinda officinalis): tăng cường hormon sinh dục, tăng ham muốn.
• Dâm dương hoắc (Epimedium brevicornum): hoạt chất icariin làm tăng nitric oxide (NO), cải thiện cương.
• Nhục thung dung (Cistanche deserticola): tăng testosterone, chống mệt mỏi.
• Tang phiêu tiêu (Mantis egg-case): truyền thống dùng để “cố tinh”.

Theo Sun và cộng sự (2019) công bố trên Andrologia, 160 bệnh nhân PE điều trị bằng thảo dược TM kết hợp trị liệu tâm lý có IELT trung bình tăng từ 0,9 phút lên 3,2 phút sau 8 tuần.

4. Châm cứu

Châm cứu kích thích thần kinh, điều hòa khí huyết, giảm lo âu và tăng kiểm soát xuất tinh.

• Huyệt thường dùng: Thận du (BL23), Mệnh môn (GV4), Quan nguyên (CV4), Khí hải (CV6).
• Cui và cộng sự (2016, Chinese Journal of Andrology) ghi nhận: IELT tăng từ 1,1 phút lên 3,5 phút sau 6 tuần châm cứu.

5. Bấm huyệt (Acupressure)

Bấm huyệt là phương pháp đơn giản, không xâm lấn, có thể thực hành tại nhà.

• Các huyệt thường sử dụng: Nội quan (PC6), Tam âm giao (SP6), Thận du (BL23).
• Bằng chứng lâm sàng nhỏ cho thấy bấm huyệt trước quan hệ giúp nam giới kiểm soát xuất tinh tốt hơn, đồng thời giảm nhịp tim nhanh do lo âu.

6. Khí công dưỡng sinh (Qigong)

Khí công là sự phối hợp thở – vận động – ý niệm, giúp tăng cường tuần hoàn máu, ổn định thần kinh và giảm stress.

• Wang và cộng sự (2017, Journal of Alternative and Complementary Medicine): 80 bệnh nhân PE tập khí công 30 phút/ngày trong 12 tuần → IELT tăng từ 1,3 phút lên 3,6 phút.
• Ngoài ra, khí công còn cải thiện nhịp tim và huyết áp, tăng sự dẻo dai toàn thân.

7. Xoa bóp – massage trị liệu (Tui Na)

Massage y học cổ truyền tác động lên vùng thắt lưng, hạ vị, giúp thư giãn cơ, kích thích tuần hoàn vùng chậu.

• Một số nghiên cứu nhỏ ở Hàn Quốc cho thấy liệu pháp massage 2 lần/tuần trong 6 tuần làm tăng thời gian xuất tinh trung bình thêm 1,8 phút so với nhóm chứng.

8. Liệu pháp ăn uống – dưỡng sinh

TM coi “dược thực đồng nguyên” – thực phẩm cũng là thuốc.

• Các món ăn thường khuyên dùng: hàu biển, cá chạch, thịt dê, nhân sâm, hạt óc chó, hạt sen.
• Chế độ ăn giàu kẽm, arginine, và vitamin nhóm B được chứng minh hỗ trợ cải thiện chức năng sinh dục nam.

9. Thái cực quyền và thiền

• Thái cực quyền (Tai Chi): bài tập chậm rãi giúp cải thiện nhịp thở, tuần hoàn và tâm lý.
• Thiền (Meditation): giảm stress, điều hòa thần kinh, cải thiện kiểm soát tình dục.

Theo nghiên cứu của Yuan và cộng sự (2020) tổng hợp 15 thử nghiệm lâm sàng, các phương pháp dưỡng sinh TM cải thiện IELT trung bình 2–3 phút, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống.

10. So sánh với Tây y

• Tây y: thuốc SSRI, thuốc tê tại chỗ, liệu pháp hành vi → hiệu quả nhanh nhưng tác dụng phụ nhiều.
• TM: an toàn, điều trị tổng thể, cải thiện cả thể chất và tinh thần → nhưng thiếu chuẩn hóa và nghiên cứu quy mô lớn.

11. Hạn chế của bằng chứng hiện tại

Phần lớn nghiên cứu về TM còn nhỏ, khác biệt về phác đồ, khó so sánh trực tiếp. Cần nhiều RCT (randomized controlled trial) để khẳng định hiệu quả.

12. Kết luận

Y học cổ truyền cung cấp nhiều lựa chọn đa dạng để điều trị xuất tinh sớm: thảo dược, châm cứu, bấm huyệt, khí công, massage, ăn uống dưỡng sinh, thiền – thái cực quyền. Các bằng chứng hiện có cho thấy mức cải thiện IELT trung bình 2–4 phút, đồng thời tăng sự hài lòng tình dục và chất lượng sống. Tuy nhiên, TM chưa thể thay thế hoàn toàn Tây y, mà nên được xem là liệu pháp bổ trợ, an toàn và bền vững, phối hợp với y học hiện đại để tối ưu kết quả.

Dr. Tra Anh Duy (BS Chuối Men’s Health)